verlichting

Vertoog over de drie bedriegers

voorblad Traite des trois imposteurs

In het begin van de 18e eeuw ontstond een geheel nieuw genre van clandestiene boeken en manuscripten. Vooral Frankrijk en Nederland leverden daar een groot aandeel aan. Er was een schaduwwereld van verborgen drukpersen en in het geniep rolden daar grote aantallen opstandige en rebelse geschriften vanaf, met fictieve schrijvers en fictieve uitgeverijen op het titelblad. De meest beruchte was de uitgeverij Pierre Marteau, die een puur verzinsel was, en was bedacht door een aantal Hollandse uitgeverijen die onder die naam werken publiceerden, die de censuur anders niet zouden overleven. In diezelfde fictie vermeldde de uitgeverij Pierre Marteau op het titelblad dat zij in Köln was gevestigd....

Adriaan Koerbagh. een strijder voor het vrije denken.

Het is nu alsof ik hen allen heb gekend, niet als vertrouwde vrienden, maar zoals men lieden kent enkel van het ontmoeten op straat. In ieder geval zijn Zij geen lege namen uit geschiedenisboekjes gebleven en ook iets meer geworden dan ijle schimmen,  toen ik hen telkens ontmoette in het oude schrift van Kerkeraadsprotocollen, acta van de Classis, burgemeesterlijke notulen, confessieboeken en kerkelijke registers. Eerst bij het doorbladeren van die in geel perkament gebonden folio’s ziet men de schimmen nader komen en op sommige ogenblikken als levende wezens tegenover zich. De deftige Burgemeesters; Schepenen en Schout; predikanten met fraai-verlatijnste...