Met "theory" wordt hier niet zozeer de theorie van de wetenschappers bedoeld, maar de "theorie" die de sociaal functionerende mensen en mensapen lijken te hanteren omtrent andere wezens en vooral hun vermogen om die "theorie" toe te passende link theory of mind schreef:The capability to consider the goals and share the perspective of others.
Dit vermogen is in de mens doorgaans sterk ontwikkeld, met soms als gevolg dat we bedoelingen veronderstellen die er helemaal niet zijn. ("Dat doet ie om mij te pesten"), maar vaak ook met juiste gevolgtrekkingen.
Vaak wordt - ik denk terecht - verondersteld dat deze manier van interpreteren ook de oorzaak is van het geloof in bedoelingen van de natuur. Animisme, het geloof dat bewegende objecten (planeten!) bewust denkende wezens zijn, en het geloof in een universele geest (bijvoorbeeld: de monotheistische god).
Het is evident, dat wie die neiging minder heeft - en autisten ontberen haar in een hinderlijke sterke mate - zich ook minder kan voorstellen bij geesten en goden.
Het zou interessant zijn, om te onderzoeken, of er ook culturele verschillen zijn. Vanwege hun moeizamere contacten met andere mensen, zou het best eens kunnen dat mensen met autisische trekjes, ook verder van overheersende religieuze (of juist niet religieuze) cultuur staan. Mijn vermoeden is dat ze in alle omstandigheden minder "geloof" vertonen dan mensen met een sterk ontwikkeld vermogen om doelen bij anderen te veronderstellen, en dat - als ze al geloven - het geloof van mensen met autistische trekjes gemiddeld verder van de culturele norm af zal staan.
NB
Ik heb bij mijzelf altijd autistische trekjes vermoed. Het toeschrijven van specifieke bedoelingen aan mensen doe ik meestal alleen als ze die bedoelingen ook daadwerkelijk uitspreken. Maar misschien komt dat omdat ik ze juist teveel met mezelf vergelijk, en veronderstel dat anderen ook altijd (trachten te) zeggen wat ze denken (of voelen).
Nu ik dit schrijf valt mij op dat - hoewel ik vaak moeite heb gehad in de omgang met anderen - mijn theorie over de moraal, nu juist is, dat moraal niet anders is van anderen (en met hun wensen!) rekening houden, en dat de moraal ontstaat, bij sociale dieren en (deels) bepaald wordt door sociale verbanden.