Ontstaan van het christendom

[CXT]

De geschiedenis bekijkend lijkt het af en toe zeer onwaarschijnlijk dat er überhaupt een Jezus van Nazareth heeft bestaan. Maar dat wil ik toch even duidelijker krijgen. Er zíjn meldingen van Jezus in de geschiedenis en vooral over de sektarische groepering die na zijn veronderstelde dood kwam. Inderdaad, deze meldingen zijn niet van 30 na Christus of daar in de buurt. Maar nu wil ik het eens anders stellen:

Er is een groepering gekomen die stellig geloofde dat Jezus de Redder van de wereld was. Ze volgden zijn lering tot in de marteling tot in de dood! Dit gaat dus niet zomaar over een verzonnen figurant. De christenen zijn keihard vervolgd. Inderdaad, het christendom is gegroeid door de keizer, maar daarvoor was het geen feest. Dus er moet wel iets gebeurd zijn dat deze sekte kon bestaan en sterker nog: kon groeien (vóór de concilieën).

En wat is het alternatief? De evangeliën zijn verzonnen? Dat betekent dat mensen stierven voor een verhaal waar ze zelf totaal niets van hadden gezien. Hoe kan men nou 70 jaar na de veronderstelde dood in een redder geloven die alleen maar staat beschreven in brieven en evangeliën? Laat staan dat ze daarvoor bereid waren te sterven?

Als dat het enige alternatief is, vraag ik me af of het wel zo waarschijnlijk is.

Daarom ben ik benieuwd hoe jullie ernaar kijken. Hoe is volgens jullie het christendom ontstaan vanaf het prille begin?

[goldmund]

En wat is het alternatief? De evangeliën zijn verzonnen? Dat betekent dat mensen stierven voor een verhaal waar ze zelf totaal niets van hadden gezien. Hoe kan men nou 70 jaar na de veronderstelde dood in een redder geloven die alleen maar staat beschreven in brieven en evangeliën? Laat staan dat ze daarvoor bereid waren te sterven?

Als dat het enige alternatief is, vraag ik me af of het wel zo waarschijnlijk is.

Daarom ben ik benieuwd hoe jullie ernaar kijken. Hoe is volgens jullie het christendom ontstaan vanaf het prille begin?

Ik wil eerst maar eens reageren op de eerste stelling van je.
Waarom streden de eerste volgers van Mohammed voor hem, terwijl het allemaal niet waar zou zijn. Ze wilden met hun leven voor een geloof strijden en sterven. Nou dan moet de islam wel waarheid zijn.
Waarom zijn er mensen die zo overtuigd zijn van dat er geen god bestaat, dat ze er voor wilden sterven in bijvoorbeeld de middeleeuwen. Dan moet het wel waar zijn dat er geen god bestaat.
Waarom zijn er zoveel volgelingen van sekten of afsplitsingen van het christendom die de oprichter daarvan nog hebben gekend, en toch wilden sterven voor die oprichter of dat geloof. Dan moeten die afsplitsingen wel waar zijn.

Ik vind dat dus echt een argument zonder inhoud. Er zijn genoeg mensen die sterven voor een ideaal, terwijl dat in onze ogen waarschijnlijk grote onzin lijkt.

Misschien trouwens wel netjes om te zeggen dat je die argumenten en vragen uit het boek van Lee Strobel hebt.

Ben net een boek aan het lezen dat gaat over Zarathoestra. En daar wordt in een hoofdstuk ook vertelt hoe de godsdienst van het Licht is ontstaan(het Manicheisme). Oprichter was Mani, die openbaringen had. Hij maakte er een mooie leer van en stierf de marteldood voor zijn overtuigingen. En toch kreeg hij vele volgelingen tot ver na zijn dood.
Zo kan het dus ook goed met het christendom zijn gegaan. Ik geloof best dat er een Jezus heeft bestaan, die preekte en volgelingen had. Maar om dan gelijk hem god te maken. En misschien moet je ook maar eens het verschil tussen wat Jezus leert en wat Paulus leert onderzoeken. Er zijn zelfs mensen die opperen dat het christendom beter naar Paulus vernoemd had kunnen worden.

[CXT]

Men heeft Mohammed gekent en zijn optreden gezien, hetzelfe geldt voor je andere voorbeelden. Maar waarom zou men in hemelsnaam willen sterven voor een Jezus kennen die ze nog nooit hebben gekend?! Het alternatief is nl. dat de brieven en evangeliën niet op geschiedenis gebaseerd zijn en pas veel later zijn verschenen.

[goldmund]

Had nog wat toegevoegd aan mijn vorige antwoord. Wist niet dat je zo snel zou reageren

[Theoloog]

Apologetus,

Paulus van Tarsus was bereid te sterven voor Jezus zonder dat hij Jezus ooit in levende lijve heeft gezien. Paulus had een verschijning van "de verrezen Heer" gezien, en dat was voor hem voldoende om geseling, steniging en executie te doorstaan.

Volgens Paulus hebben minstens 500 mensen Jezus eveneens in verschijning gezien. (I Corinthe 15). Paulus stelt zijn eigen verschijningservaring daarmee op één lijn, dus hoe weet hij dat die 500 getuigen Jezus eerst levend en pas daarna in verschijning hebben gezien? Voor hetzelfde geld bedoelt Paulus dat die 500 Jezus alleen hebben gezien in een visioen, nooit vóór zijn dood.

En hoe zat het met al die christenen in Rome, Egypte, Griekenland en Klein-Azië (het huidige Turkije)? Hadden die Jezus in levende lijve gezien?

In één van de brieven van Plinius die jij aanhaalt, stelt hij dat hij twee slavinnen gemarteld heeft. Zij hadden Jezus nooit in den lijve gezien. Toch waren ze bereid voor hem gefolterd te worden en te sterven, net als al die andere christenen tijdens de christenvervolgingen onder bepaalde Romeinse keizers.

[CXT]

Misschien trouwens wel netjes om te zeggen dat je die argumenten en vragen uit het boek van Lee Strobel hebt.

Die heb ik niet uit dat boek. Dat boek heeft me wel enigszins aan het denken gezet.

Zo kan het dus ook goed met het christendom zijn gegaan. Ik geloof best dat er een Jezus heeft bestaan, die preekte en volgelingen had. Maar om dan gelijk hem god te maken. En misschien moet je ook maar eens het verschil tussen wat Jezus leert en wat Paulus leert onderzoeken. Er zijn zelfs mensen die opperen dat het christendom beter naar Paulus vernoemd had kunnen worden.

Okee, als je gelooft dat Jezus werkelijk op aarde heeft rondgelopen, is het wat makkelijker. Maar dan blijft er nog over dat de christelijke stroming vooral groeide omdat juist deze Jezus zou zijn opgestaan wat het bewijs zou zijn van zijn redding! Hoe verklaar je dat dan?

Paulus van Tarsus was bereid te sterven voor Jezus zonder dat hij Jezus ooit in levende lijve heeft gezien. Paulus had een verschijning van "de verrezen Heer" gezien, en dat was voor hem voldoende om geseling, steniging en executie te doorstaan.

Okee, maar hij heeft hem dus wel gezien en heeft later de apostelen in Jeruzalem nader geïnformeerd.

Volgens Paulus hebben minstens 500 mensen Jezus eveneens (slechts?) in verschijning gezien. (I Corinthe 15)

'Aan hen verschenen' wil niet persé zeggen dat het een geestesverschijning was. Petrus had Jezus ook na zijn dood gezien, dat was volgens de evangeliën geen geestesverschijning.

En hoe zat het met al die christenen in Rome, Egypte, Griekenland en Klein-Azië (het huidige Turkije)? Hadden die Jezus in levende lijve gezien?

Nee, maar men was overtuigd dat hij werkelijk was opgestaan omdat de 'ooggetuigen' dat waren komen vertellen.

In één van de brieven van Plinius die jij aanhaalt, stelt hij dat hij twee slavinnen gemarteld heeft. Zij hadden Jezus nooit in den lijve gezien. Toch waren ze bereid voor hem gefolterd te worden en te sterven, net als al die andere christenen tijdens de christenvervolgingen onder bepaalde Romeinse keizers.

Het was hen verteld dat Jezus was gezien na zijn dood. De 'ooggetuigen' gingen rond om het te vertellen dat Jezus was opgestaan.

Mijn vraag is dus eigenlijk: hoe is het christendom ontstaan? Heeft Jezus bestaan, hoe kan het dat het graf leeg was en Jezus is verschenen (of alternatief), hoe kon dit zich succesvol uitbreiden (voor de concilieën)?

[Rereformed]

Theoloog en Goldmund geven naar mijn mening al afdoende antwoord op jouw suggestie dat er wel iets van waarheid moet zijn omtrent het verhaal van Jezus om het ontstaan van het christendom te verklaren: het argument gaat eenvoudig niet op.

In iedere tijd, bijvoorbeeld in onze eigen tijd, zijn er genoeg mensen die 'Jezus zien', of Maria, of Ufo's of de gouden eenhoorn of verschrikkelijke sneeuwman. De opkomst van iedere ideologische beweging is eenvoudig te wijten aan de gevoelde ellende in een bepaalde tijd. Mensen zijn daarbij zelden of nooit bezig met waarheid zoeken, maar enkel en alleen naar verlichting voor hun benauwdheid.

In iedere tijd zijn mensen bereid voor hun idealen te sterven, het behoort eenvoudig tot datgene wat ons tot mens maakt. In de 16e eeuw waren mensen bereid zelfs te sterven omdat men de drie-eenheid loochende, of de kinderdoop. Communisten, fascisten, anarchisten, boeddhisten en wat heb je al niet rondlopen op de wereld, zijn allemaal bereid geweest voor hun idealen te sterven. Het is eenvoudig geen argument voor de waarheid. Eerder heeft Nietzsche gelijk wanneer hij zegt dat hoe meer martelaarschap centraal staat, des te meer het blijkbaar gaat om waan en iets wat níet waar is. Waar martelaarschap moet zijn, daar is fanatisme, onredelijkheid, afwezigheid van koele beredenering, blind zijn voor de feiten. Of om het met Shaw te zeggen: "De enige manier om beroemd te worden zonder capaciteiten is martelaarschap."

Het ontstaan van het christendom kan m.i. zeer wel verklaard worden vanuit het algemene klimaat van de eerste eeuw: een eeuw tot barstens vol met mysteriereligies die een alternatief vormden voor traditionele religies die allemaal door de mand waren gevallen, aankondigers van doem en het einde der tijden, een klimaat van bijgeloof, terwijl tezelfdertijd de wereld globaliseerde en allerlei zaken van oost naar west gingen en syncretisme opgang deed.

De christelijke beweging groeide niet omdat Christus zogenaamd was opgestaan, maar in de eerste plaats vanwege extreme zendingsdrang en een fanatiek afwijzen van al het andere.

Heb je ooit een studie gemaakt van de parallellen en overeenkomsten van het christendom met andere mysteriereligies?

[Theoloog]

Apologetus,

je spreekt over 'ooggetuigen', maar je specificeert niet wie je daarmee bedoelt. Er zullen mensen zijn geweest zoals Paulus die beweerden: "Het is waar. Ik heb Jezus ook gezien! Hij is aan mij verschenen." terwijl ze Jezus nooit levend hadden gezien. Paulus spreekt over 500 broeders die Jezus zo hadden gezien.

Dit soort verschijningen ligt op het niveau van Mariaverschijningen. Soms zien hele groepen mensen Maria verschijnen. Het moet dus wel waar zijn, nietwaar? (Voel je al behoefte katholiek te worden?)

Mijn vraag is dus eigenlijk: hoe is het christendom ontstaan? Heeft Jezus bestaan, hoe kan het dat het graf leeg was en Jezus is verschenen (of alternatief), hoe kon dit zich succesvol uitbreiden (voor de concilieën)?

Ik denk dat Jezus heeft bestaan (dat is volgens mij namelijk de eenvoudigste hypothese die het meeste gegevens verklaart). Maar een leeg graf is er nooit geweest.

Huh?

Een leeg graf is er nooit geweest! Dat is een later verzinsel. Je vindt het niet bij Paulus in I Korinthe 15: 3-7, en sterker nog, het gaat in tegen zijn leer: Paulus zegt namelijk even later dat het aardse lichaam wordt gezaait, en een onstoffelijk, geestelijk lichaam opstaat.

Paulus is vrij expliciet over wat hem overgeleverd is:

Ik maak u bekend broeders, het evangelie, dat ik u verkondigd heb, dat gij ook ontvangen hebt, waarin gij ook (vast)staat, waardoor gij ook behouden wordt indien gij het zó vasthoudt als ik het u verkondigd hebt, tenzij ge vergeefs tot geloof zoudt gekomen zijn.

Want vóór alle dingen heb ik u overgegeven, hetgeen ik zelf ontvangen heb:
(a) Christus is gestorven voor onze zonden, naar de Schriften
(b) en Hij is begraven
(c) en ten derde dage opgewekt, naar de Schriften.
(d) en Hij is verschenen aan Kefas, daarna aan de twaalven.
(e) Vervolgens is hij verschenen aan meer dan vijfhonderd broeders tegelijk, van wie het merendeel thans nog in leven is, doch sommigen zijn ontslapen.
(f) Vervolgens is hij verschenen aan Jakobus, daarna aan al de apostelen
(e) Maar het allerlaastst is Hij ook aan mij verschenen, als aan een ontijdig geborene.

Waar zijn de vrouwen (inclusief Maria van Magdala aan wie Jezus verschenen is)? Waar zijn de engel(en) bij het lege graf? Waar is het lege graf zelf? Nergens.

Dat is gek, aangezien Paulus hier opsomt wat hij aan de gemeenschap in Corinthe overgeleverd heeft, getrouw aan wat hem zelf overgeleverd is. Zou het kunnen dat Paulus door de apostelen nooit iets verteld is over een leeg graf, over vrouwen die Jezus gaan balsemen, over een engel, etc.?

Zou het kunnen dat Jezus door soldaten van het kruis is gehaald (Paulus spreekt veelvuldig over de kruisiging als theologisch probleem), en vervolgens in een massagraf is gedumpt? Zou het kunnen dat zijn leerlingen vervolgens visioenen van hem kregen, en deze vervolgens interpreteerden als Jezus' opstanding; en dat de verhalen over de graflegging en de vrouwen bij het graf zijn ontstaan uiti een reconstructie uit Oudtestamentische passages?

[Rereformed]

Apologetus,

je spreekt over 'ooggetuigen', maar je specificeert niet wie je daarmee bedoelt. Er zullen mensen zijn geweest zoals Paulus die beweerden: "Het is waar. Ik heb Jezus ook gezien! Hij is aan mij verschenen." terwijl ze Jezus nooit levend hadden gezien. Paulus spreekt over 500 broeders die Jezus zo hadden gezien.

Waarom ontbreken de opstandingsverhalen in het evangelie van Marcus (de oorspronkelijke versie) en Thomas?

[Devious]

Ongeveer tweeduizend jaar geleden leefde er in de omgeving van Palestina een grote menigte 'profeten', 'verlossers', 'Heilanden', en verkondigers van het einde der tijden. Waarschijnlijk was er één sekteleider met aanvankelijk slechts enkele volgelingen, die op de kleine schare discipelen een enorme indruk maakte. Na zijn dood waren er waarschijnlijk enkele geestdriftige discipelen, gezegend met verbale talenten. Zij konden schilderen met woorden. Het verhaal over de gestorven leider ging van mond tot mond, en iedere persoon verzon er iets bij, om het verhaal kracht bij te zetten. Een gewoon mens was generaties later tot een vleesgeworden God gemaakt; een gewoon mens werd een uitdrijver van demonen, een genezer van melaatsen, blinden en lammen; een stervelijke sekteleider werd iemand die de dood overwon, en ten hemel opsteeg. De verhalen over de sekteleider zwierven tot in de wijde omtrek rond, en in verschillende plaatsen ontstonden verschillende evangeliën. Er waren honderden evangeliën, handelingen, en brieven van apostelen en kerkvaders. Tientallen sekten beweerden allemaal in de sekteleider te geloven, en er waren duistere, machtige figuren; kerkleiders en koningen, die graag eenheid wilden. Een argument was dat de aarde vier windrichtingen had, en dat er daarom ook vier evangeliën moesten zijn. Aldus smeedden zij hun plannen om eenheid te verkrijgen. Het duurde lang; tientallen, misschien wel honderden jaren voerden ze strijd; kruisigden en folterden ze leiders en volgelingen van kleinere sekten, en bepaalden ze welke evangeliën geïnspireerd waren, en welke niet. Toen ze na meer dan honderd jaar eindelijk een machtige tiran aan hun zijde hadden gekregen, konden ze hun plannen verwezenlijken, en de wereld werd meer dan duizend jaar gehuld in een diepe duisternis. Koningen, keizers en pausen onderwierpen iedereen aan de absolute waarheid. Wie in andere evangeliën geloofde, heidense goden aanbad, of ketterse filosofieën uit Griekenland of Perzië aanhing, werd gefolterd, levend verbrand of onthoofd, en zo ontstond het huidige Nieuwe Testament, en zo ook de Jezus die we thans kennen.

Dat is hoe ik denk dat het gegaan is.

Vriendelijke groet.

[CXT]

De christelijke beweging groeide niet omdat Christus zogenaamd was opgestaan, maar in de eerste plaats vanwege extreme zendingsdrang en een fanatiek afwijzen van al het andere.

Maar waarom zendingsdrang voor een dood persoon?

je spreekt over 'ooggetuigen', maar je specificeert niet wie je daarmee bedoelt. Er zullen mensen zijn geweest zoals Paulus die beweerden: "Het is waar. Ik heb Jezus ook gezien! Hij is aan mij verschenen." terwijl ze Jezus nooit levend hadden gezien. Paulus spreekt over 500 broeders die Jezus zo hadden gezien.

Ik bedoel de ooggetuigen die in 1 Korintiërs 15 en de evangeliën worden beschreven.

Een leeg graf is er nooit geweest! Dat is een later verzinsel. Je vindt het niet bij Paulus in I Korinthe 15: 3-7, en sterker nog, het gaat in tegen zijn leer: Paulus zegt namelijk even later dat het aardse lichaam wordt gezaait, en een onstoffelijk, geestelijk lichaam opstaat.

Er wordt inderdaad niet specifiek gesproken over een 'leeg graf'. Maar Paulus zegt ook: Zoals de dood er is gekomen door een mens, zo is ook de opstanding uit de dood er gekomen door een mens. (vers 21)

Maar je hebt inderdaad wel een punt met het lichamelijke zaaien en geestelijke oogsten.

Waar zijn de vrouwen (inclusief Maria van Magdala aan wie Jezus verschenen is)? Waar zijn de engel(en) bij het lege graf? Waar is het lege graf zelf? Nergens.

Vrouwen werden in die tijd niet gezien als rechtmatige getuigen, zover ik weet.

Zou het kunnen dat Jezus door soldaten van het kruis is gehaald (Paulus spreekt veelvuldig over de kruisiging als theologisch probleem), en vervolgens in een massagraf is gedumpt? Zou het kunnen dat zijn leerlingen vervolgens visioenen van hem kregen, en deze vervolgens interpreteerden als Jezus' opstanding; en dat de verhalen over de graflegging en de vrouwen bij het graf zijn ontstaan uiti een reconstructie uit Oudtestamentische passages?

Dat is een zwak, speculatief alternatief. Er wordt niet gesproken over een massagraf, maar over een familiegraf. Het gaat niet om geestverschijningen, maar om lichamelijke verschijningen! Want Jezus bood zelf aan om vis te eten, wat alleen een lichamelijk persoon kon (zo verklaart hij zelf in één van de evangeliën).

Waarom ontbreken de opstandingsverhalen in het evangelie van Marcus (de oorspronkelijke versie) en Thomas?

Marcus 16:9-20 is waarschijnlijk later toegevoegd, maar er staat wel iets over een leeg graf in het oorspronkelijke Marcus:

1 Toen de sabbat voorbij was, kochten Maria uit Magdala en Maria de moeder van Jakobus, en Salome geurige olie om hem te balsemen. 2 Op de eerste dag van de week gingen ze heel vroeg in de ochtend, vlak na zonsopgang, naar het graf. 3 Ze zeiden tegen elkaar: ‘Wie zal voor ons de steen voor de ingang van het graf wegrollen?’ 4 Maar toen ze opkeken, zagen ze dat de steen al was weggerold; het was een heel grote steen. 5 Toen ze het graf binnengingen, zagen ze rechts een in het wit geklede jongeman zitten. Ze schrokken vreselijk. 6 Maar hij zei tegen hen: ‘Wees niet bang. U zoekt Jezus, de man uit Nazaret die gekruisigd is. Hij is opgewekt uit de dood, hij is niet hier; kijk, dat is de plaats waar hij was neergelegd. 7 Ga terug en zeg tegen zijn leerlingen en tegen Petrus: “Hij gaat jullie voor naar Galilea, daar zullen jullie hem zien, zoals hij jullie heeft gezegd.”’
8 Ze gingen naar buiten en vluchtten bij het graf vandaan, want ze waren bevangen door angst en schrik. Ze waren zo erg geschrokken dat ze tegen niemand iets zeiden. - Marcus 16

[Theoloog]

"Waarom ontbreken de opstandingsverhalen in het evangelie van Marcus (de oorspronkelijke versie) en Thomas?"

Wanneer je er vanuit gaat dat die verhalen nog niet bedacht waren, is dat wat Marcus betreft nogal voor de hand liggend: Marcus beschrijft Jezus optreden tot zijn dood en moet dan een gat vullen van Jezus' dood naar de verschijningen aan Petrus en de overige apostelen. Hij doet dat door een leeg graf te verzinnen met een engel als richtingaanwijzer. Deze wijst naar Galilea. Daar zal de Heer verschijnen aan de zijnen.

Historisch: Jezus werd aan de Romeinen uitgeleverd als oproerkraaier. Die kruisigden hem zonder veel omhaal. De leerlingen gingen gedesillusioneerd terug naar Galilea (zoals ze altijd deden na een pelgrimage naar Jeruzalem. Pelgrims naar Lourdes, Rome of Santiago keren ook altijd terug). Het heilige vuur liet hen niet los en de één na de ander kreeg verschijningen van Jezus.

Mattheüs gaat uit van Marcus' bericht en vult dit aan met een daadwerkelijke opstanding (heel beknopt). Maar Lukas verandert de woorden over Galilea (hij verandert de toekomst in het verleden: weten jullie nog dat toen Jezus met jullie in Galilea wás...), last een passage in over de Emmaüsgangers welke dient als surrogaat voor de eerste verschijning aan Simon Petrus (Luk. 24:33). Vervolgens laat Lukas de verschijning in Jeruzalem gebeuren, zodat zij bij het wekenfeest ter plaatse zijn om in de tempel te kunnen prediken ("En zie, ik doe de belofte mijns Vaders op u komen. Maar gij moet in de stad blijven, totdat gij bekleed wordt met kracht uit den hoge").

Volgens Marcus en Mattheüs stuurt de engel de discipelen naar Galilea (waar ze volgens Mattheüs 28:16 ook daadwerkelijk heengaan). Volgens Lukas gebiedt Jezus hen echter in Jeruzalem te blijven, en vindt de opname in Bethanië, in de buurt van Jeruzalem plaats (Luk. 24:50, 51; vgl. Hand. 1:1-11).

Waarom het evangelie van Thomas geen opstandingverhalen heeft? Dat kan allerlei redenen hebben: bijv. omdat 'Thomas' het eeuwige leven ('verrijzenis uit de dood') spiritueel verstaat, en een lichamelijke opstanding daar afbreuk aan zou doen. Of omdat het evangelie van Thomas bestaat uit een collectie uitspraken van Jezus.

Je hebt echter wel een punt dat, wanneer de opstandingsverhalen oeroud zouden zijn, het bijna onmogelijk zou zijn er compleet omheen te fietsen.

[Theoloog]

De christelijke beweging groeide niet omdat Christus zogenaamd was opgestaan, maar in de eerste plaats vanwege extreme zendingsdrang en een fanatiek afwijzen van al het andere.

Maar waarom zendingsdrang voor een dood persoon?

Vraag dat maar aan Mohammedanen. Maar bovendien was het verhaal, al vanaf de oudste overlevering dat men Jezus "levend" gezien had.

Ik bedoel de ooggetuigen die in 1 Korintiërs 15 en de evangeliën worden beschreven.

Uitstekend. Welk onderscheid maakt Paulus tussen zijn eigen verschijningservaring, en die van die 500 ooggetuigen, en van Petrus en de twaalven (let op dat hij spreekt over de twaalf!, niet de elf!)? Maar Paulus had Jezus nooit 'in het vlees' gezien. Hoe weet jij dat die 500 Jezus wel in het vlees hadden gezien? Ik trek maar weer de vergelijking met Mariaverschijningen. Soms zien hele groepen mensen Maria, of engelen, of de zon stilstaan, en geloven dat dit een goddelijk teken is.

Er wordt inderdaad niet specifiek gesproken over een 'leeg graf'. Maar Paulus zegt ook: Zoals de dood er is gekomen door een mens, zo is ook de opstanding uit de dood er gekomen door een mens. (vers 21)

Een onstoffelijke opstanding dus. Jezus was weliswaar lichamelijk dood, maar in zijn onstoffelijk lichaam bevond hij zich aan de rechterhand van God.

Het ontbreken van dat lege graf in combinatie met Paulus' leer over het onstoffelijke opstandinglichaam is van veel meer gewicht dan je beseft. Want Paulus beweert nauwgezet door te geven wat hem zelf overgeleverd is. Als we dat serieus nemen (en ik neem dat zeer serieus) dan is het meer dan opvallend dat het lege graf en de vrouwen ontbreken. Kennelijk is hem niets maar dan ook niets over een graflegging in een tuin verteld, en dat betekent dat volgens Paulus het graf in de apostolische overlevering ontbrak.

Was het lege graf hem wel overgeleverd, dan had Paulus moeilijk zo'n scherpe tegenstelling kunnen maken tussen het stoffelijke lichaam en het ontstoffelijke opstandingslichaam.

Waar zijn de vrouwen (inclusief Maria van Magdala aan wie Jezus verschenen is)? Waar zijn de engel(en) bij het lege graf? Waar is het lege graf zelf? Nergens.

Vrouwen werden in die tijd niet gezien als rechtmatige getuigen, zover ik weet.

Ja, en dus? In allevier de evangeliën spelen ze een belangrijke rol, dus kennelijk zijn ze belangrijk genoeg om te vermelden. Bovendien heeft 1 Kor. 15:1-7 geen juridische context (dat is Lee Strobels metafoor, die misleidt aangezien de vraag niet is of er iemand veroordeeld kan worden voor Jezus' dood); de pretentie van 1 Kor. 15:1-7 is dat het een nauwgezette weergave is van wat Paulus zelf overgeleverd heeft gekregen. Dit is de oudste weergave van de apostolische boodschap (bedenk dat Marcus, gezien de duidelijke toespelingen op de verwoesting van Jeruzalem in 70, rond die datum moet zijn geschreven, zo'n twintig jaar later dan de Corinthebrief dus). In die oudste weergave ontbreekt het lege graf compleet. Wat vreemd is, want ze is in een discussie over de opstanding zoals Paulus die voert uitermate relevant.

Zou het kunnen dat Jezus door soldaten van het kruis is gehaald (Paulus spreekt veelvuldig over de kruisiging als theologisch probleem), en vervolgens in een massagraf is gedumpt? Zou het kunnen dat zijn leerlingen vervolgens visioenen van hem kregen, en deze vervolgens interpreteerden als Jezus' opstanding; en dat de verhalen over de graflegging en de vrouwen bij het graf zijn ontstaan uiti een reconstructie uit Oudtestamentische passages?

Dat is een zwak, speculatief alternatief. Er wordt niet gesproken over een massagraf, maar over een familiegraf. Het gaat niet om geestverschijningen, maar om lichamelijke verschijningen! Want Jezus bood zelf aan om vis te eten, wat alleen een lichamelijk persoon kon (zo verklaart hij zelf in één van de evangeliën).

Waar wordt er gesproken over een familiegraf? In elkaar tegensprekende berichten, die het met elkaar oneens zijn over welke vrouwen er nu naar het graf togen, hoeveel engelen daar zaten, hoe de steen van het graf werd weggerold en op welk moment, wat die engel(en) precies instrueerden (wel of niet naar Galilea?) en de plaats van de verschijning van Jezus aan de leerlingen.

Heel geloofwaardig allemaal. Zeker gezien het feit dat er decennia eerder, bij Paulus, nog geen sprake is van een graflegging.

En leg mij maar eens uit hoe Jezus een visje eet (Lukas) met een onstoffelijk lichaam (Paulus).

Waarom ontbreken de opstandingsverhalen in het evangelie van Marcus (de oorspronkelijke versie) en Thomas?

Marcus 16:9-20 is waarschijnlijk later toegevoegd, maar er staat wel iets over een leeg graf in het oorspronkelijke Marcus.

Dat is nu precies het punt. Er is eerst géén leeg graf (Paulus versie van de apostolische overlevering); twintig jaar later wel een leeg graf, maar geen verhalen over de verschijningen aan Petrus en de leerlingen (Marcus); vervolgens een beknopt bericht over de verschijning aan de leerlingen in Galilea (Mattheüs) en daarna uitgebreidere verhalen over verschijnigen aan de leerlingen in de buurt van Jeruzalem (Lukas).

Ik zie een ontwikkeling van geen informatie naar steeds gedetailleerdere - kuch - *informatie*. Zie jij het ook?

[Rereformed]

"Waarom ontbreken de opstandingsverhalen in het evangelie van Marcus (de oorspronkelijke versie) en Thomas?"

Je hebt echter wel een punt dat, wanneer de opstandingsverhalen oeroud zouden zijn, het bijna onmogelijk zou zijn er compleet omheen te fietsen.

Dit is uiteraard mijn punt. Indien de gebeurtenissen werkelijk historisch zijn is het volstrekt ondenkbaar dat Marcus of Thomas ze weglaten. De verschijningsverhalen zijn allemaal later uit de duim gezogen, hetgeen de door jouw opgesomde tegenstrijdige verslagen van de hemelvaart van Jezus goed laten zien.
Hetzelfde kan gezegd worden van een verhaal als de opwekking van Lazarus: indien het echt gebeurd zou zijn zouden de synoptische evangelieschrijvers ook weet hebben over dit grootste wonder van alle, en het nooit achterwege hebben kunnen laten.

Hetzelfde kan gezegd worden van de maagdelijke geboorte: Marcus weet er totaal niets van af, en dáárom vermeldt hij het niet. Men bedenkt het pas later. Het is ondenkbaar dat Marcus zoiets weg zou laten omdat hij het niet belangrijk genoeg vond te vermelden.

[Rereformed]

De christelijke beweging groeide niet omdat Christus zogenaamd was opgestaan, maar in de eerste plaats vanwege extreme zendingsdrang en een fanatiek afwijzen van al het andere.

Maar waarom zendingsdrang voor een dood persoon?

Het is nog maar de vraag of het voornamelijk ging om een geloof in de 'dood persoon die weer levend is geworden'. Een deel van de christenen (gnostici) geloofde dat dit filosofisch moet worden opgevat, beeldspraak is voor wat er in jezelf gebeurt bij het tot bekering komen, net zoals het 'eeuwige leven'. Paulus kan ook zo gelezen worden; hij heeft praktisch geen enkele weet van de historische Jezus en is er totaal niet in geïnteresseerd.

Misschien draaide het geloof van de eerste christenen nog wel het meest om het centrale denkbeeld dat het einde van de wereld nabij is. Dát gaf de christelijke beweging wellicht de meeste stootkracht en een gloeiend fanatisme.
De opvatting van 'de enige ware God', 'de enige ware godsdienst' is een bijproduct van de joodse godsdienst waaruit het christendom ontstond.