Morele status van godsdienstig onderwijs

[HeavenOnEarth]

In Nederland wordt, geloof ik, in het algemeen gedacht dat de vrijheid van godsdienstig onderwijs een groot goed is, een liberale verworvenheid van onze tolerante maatschappij. Het zou toch onmenselijk zijn wanneer iemand anders dan jijzelf bepaalt welk onderwijs jouw kind geniet?

Vanuit het perspectief van de ouder geredeneerd is er inderdaad sprake van vrije keuze. Ze doen wat zij denken dat goed is voor het kind in kwestie. In vrijheid kiezen zij voor het beste, toch…?

Naar mijn mening wordt een kind benadeeld door godsdienstig onderwijs.
De religieuze ontwikkeling wordt oneigenlijk beïnvloed en dit benadeelt het kind om later, als volwassene, een zelfstandige keuze te maken. Wat iemand op jonge leeftijd leert maakt diepe indruk. Op die leeftijd leert men het snelst. In deze jaren ontwikkeld de persoonlijkheid, het karakter neemt vormen aan. Op die leeftijd is men ook gewend, wordt zelfs vaak voorgeschreven, om te luisteren naar volwassenen. De volwassene, en vooral degene met autoriteit, vertelt het kind hoe de wereld in elkaar zit.

De onderwijzer leert het kind lezen, schrijven, rekenen, waar Zwolle ligt, noem maar op. De leraar vertelt de waarheid, hoe het écht zit... Wanneer nu diezelfde leraar een bepaald geloof uitdraagt vermengen de rollen van de priester en de onderwijzer. Los van de inhoud van een specifiek geloof, vrees ik oprecht dat een kind op jonge leeftijd onvoldoende onderscheid kan maken tussen de waarheidsaanspraak van, zeg, aardrijkskunde en die van een religie. Kan een kind bepalen dat geschiedenisles en bijvoorbeeld het scheppingsverhaal van een andere orde is? Weet een kind of er een verschil is tussen de leraar van essentiële praktische zaken en de leraar die ’s ochtends het gebed opzegt? In de ogen van een kind straat de status van de leraar waarheid uit op het geloof van diezelfde leraar.

In een te vroeg stadium wordt een kind geconditioneerd in een bepaalde geloofsrichting. Wat bijvoorbeeld te denken van de invloed over het opzeggen van het gebeden, in groepen zingen, rituelen…. Los van de inhoud van welk geloof dan ook, het gaat hier alleen om psychologische invloeden. “Altijd doen wat de meester zegt...”
Naar mijn idee is het een deugd wanneer je als volwassen mens zelfstandig, onbevooroordeeld en in vrijheid je levensbeschouwing kan bepalen. Deze zaken worden geschaad wanneer men een kind confronteert met autoriteiten die zowel over natuurlijke als over bovennatuurlijke dingen vertellen.


De maatschappij moet zich afvragen:

- Is het juist dat kinderen in scholen tegelijkertijd rationele kennis en religie krijgen voorgeschoteld? Zijn kinderen in staat om binnen deze mengvorm het ene van het andere te onderscheiden?

En vervolgens:

- Wat weegt zwaarder? Het recht van de ouder om het kind naar een school met de religie van hún keuze te sturen of het recht van het kind, de latere volwassene, op een zelfstandige, breed geïnformeerde keuze in zíjn geloofskeuze?

Het gaat hier dus vooral om een maatschappelijke vraag. Moet de maatschappij de belangen van het kind dienen of die van de ouders? Moet een maatschappij het mogelijk maken dat ouders, met de beste bedoelingen, hun kinderen benadelen?

Ik pleit voor een religieus neutraal onderwijssysteem, niet voor anti-religeus onderwijs, ook niet voor sterk atheïstisch onderwijs. Het lijkt me goed om aan elke religie of het ontbreken daarvan af en toe eens wat aandacht te besteden, altijd even neutraal. Het is maatschappelijk onethisch om godsdienstig onderwijs toe te staan.



.

[Achnaton]

Op religieus gebied hebben ouders sowieso meer invloed dan een school, dus eigenlijk heeft het ook geen zin om op school ook nog eens met religie bezig te zijn. Mischien een goed voorstel scheiding tussen religie en school of scholen waar alleen maar religie word onderwezen zonder licentie voor iets anders en scholen zonder licensie om het over religie te hebben.
Ouders mogen zelf kiezen voor het schooltype.

[cymric]

Toevallig heb ik net mijn mening in deze draad geëtaleerd. Ook al vind ik dat het confronteren van kinderen met dwingende religie gelijk staat aan verregaande mishandeling, ik zal niet tornen aan het recht van ouders om hun kroost te vertellen wat zij vinden. Ik wil dat namelijk zelf kunnen en dat houdt in dat ik anderen dat recht niet kan ontzeggen. Bovendien is het verbieden van religieus onderwijs onder het mom van het belang van het kind gelijk aan het ingrijpen als er teveel fast food wordt gegeten, het kind te weinig beweegt, of niet voldoende aandacht krijgt, enzovoort. Je begeeft je op een te erg hellend vlak.

Ik geloof niet dat het gros van de kinderen dat religieus is opgevoed daar nu zoveel schade van ondervindt; uitzondering zijn mensen die zeer beschermd zijn opgevoed---maar die bereik je toch niet met neutraal onderwijs omdat papa en mama zorgvuldig scholen zullen screenen op 'wereldse invloeden'. Ik vind wel dat kinderen moet worden geleerd voor zichzelf te denken en geen genoegen te nemen met uitvluchten of andere discussietruuks als antwoord. Dan komt de rest (hopelijk) vanzelf wel. En ik vind dat bijzonder religieus onderwijs door de betrokkenen zelf moet worden bekostigd. Niet voor het 'seculiere' gedeelte natuurlijk, maar wel voor de speciale opvattingen over God, Allah, of het Spaghettimonster.

[HeavenOnEarth]

Ook al vind ik dat het confronteren van kinderen met dwingende religie gelijk staat aan verregaande mishandeling, ik zal niet tornen aan het recht van ouders om hun kroost te vertellen wat zij vinden. Ik wil dat namelijk zelf kunnen en dat houdt in dat ik anderen dat recht niet kan ontzeggen.

De maatschappij grijpt na vergelijkbare belangenafwegingen al in op de vrijheden van ouders. Zoals door het verplicht inenten van kinderen, of bijvoorbeeld door de wet op de leerplicht. Misschien vind een ouder het wel heel goed voor de ontwikkeling van Gerrit dat hij op z’n 13de gaat werken, desondanks steekt de overheid er een stokje voor.
Ik stel dat de ontwikkeling van een zo vrij mogelijke geloofsopvatting een goede zaak is (zoals het scholen van kinderen dat is, en het voorkomen van ziekten). Dit wordt bevorderd in een schoolomgeving waar alle religies behandeld worden, en gehinderd wanneer er maar één wordt verkondigd. Waarom moet een maatschappij het bevorderen dat de ontwikkeling van een gelóófsopvatting (en dus niet levenshouding oid) beïnvloed wordt?

Bovendien is het verbieden van religieus onderwijs onder het mom van het belang van het kind gelijk aan het ingrijpen als er teveel fast food wordt gegeten, het kind te weinig beweegt, of niet voldoende aandacht krijgt, enzovoort.

Je hebt helemaal gelijk, een overheid moet terughoudend zijn met zijn bemoeienissen. Er hoeft alleen ingegrepen te worden bij belangrijke onderwerpen. Naar mijn mening is de genoemde dubbelrol van de leraar of school een belangrijke factor bij de vorming van het kind. Een staat moet weliswaar terughoudend zijn met ingrijpen bij potentieel schadelijke invloeden, maar hoeft ze ook niet te faciliteren. Om bij jouw voorbeeld te blijven: ik zou ook niet zijn voor overheids-McDonald’s die zich vestigen in de kantines van Neerlands scholen.

Het stond misschien niet duidelijk in mijn eerste post, maar gaat me vooral om écht jonge kinderen. Tot en met de lagere school lijken me de genoemde invloeden reëel en onwenselijk voor een ongekleurde ontwikkeling. Er lijkt me niet zoveel mis met bv een christelijke HBO.