de armzaligheid van de academische filosofie

[couw]

Het is te wijten aan de armzaligheid van de academische filosofie dat we vandaag in een bankencrisis zitten. Zo!
Laat ik om te beginnen duidelijk stellen dat de filosofen allemaal betere studenten zijn dan ik. Ik heb het over hun opleiding. Zelfs de filosofische antropologie heeft nog geen Groot Verhaal te bieden over hoe mensen mensen geworden zijn. Nog geen spoor van een begin van een aanzet uit die hoek tot het aanbieden van een westers en op wetenschap gebouwd alternatief voor het achterlijke Adam-en-Eva-verhaal. En dat geldt derhalve nog steeds voor een massa mensen, en doemt nog steeds, patriarchaal als het is, massa's vrouwen tot een onwaardig en ongelukkig leven.
Toen de "vrije markt"-economie in de zestiger jaren middels het massamedium televisie haar mensbeeld van de vrije en hedonistische, vrouw- en kindvriendelijke consument aan de massa presenteerde en met dat veel aantrekkelijker mensbeeld dat van de kerken (geknielde zondaar) verdrong, begonnen de laatsten aan een niet te stuiten leegloop. De westerse mensen verloren hun bindende grondslagverhaal, hun oude Grote Verhaal. En wat deden de filosofen, Lyotard voorop? Juichen. Op zich terecht. Maar doordat ze geen idee hadden van hoe de mens van nature in elkaar zit, dom. Ze hadden als de gesmeerde bliksem aan het werk gemoeten om het ontstaande gat op te vullen. En wat deden de filosofen van het Humanistisch Verbond? Het doel was leeg! Ze hadden hun Humanistische Verhaal zo voor het inkoppen, want de behoefte aan een nieuwe vulling was groot genoeg. Maar ja, filosofen, hè? Lege handen. Alleen blabla.
Waarom moest dat ideologische gat zo nodig gedicht? Omdat ons geweten ergens op moet kunnen terug vallen. Als er geen gedeeld Verhaal is, hebben de mensen niet langer het gevoel dat ze IETS met elkaar te maken hebben. Iedereen voelt: “er moet toch IETS zijn”, we zijn eigenlijk allemaal ‘ietsisten’.
Het oude Verhaal werkte nog wel een generatie door. Maar de jongeren kregen het niet meer mee, ze werden ‘generatie NIX.’ Ze werden gemakkelijk nihilistisch. Hooligans. En wat deden do bobo’s? Die werden gewetenloos. De mentaliteitsverandering begon in de Amerikaanse bankwereld. Greed is good. Zelfzucht, narcisme en maatschappelijke onverschilligheid werden gewoon. De Enronfraude, de van de Lehman Brothers en wat er op volgde waren het gevolg. In Nederland verrijkten topmensen als Kees Storm zich en volgden fraude met vastgoed van het Bouwfonds en het Philips Pensioenfonds. Gewetenloos gokken met andermans geld werd algemeen onder de bobo’s. En nu zitten u en ik met de brokken. Onze moraliteit heeft geen Groot Verhaal meer, geen grondslag. Geen Verhaal meer waar we het allemaal voor doen, dat samenleven. Het is filosofenwerk om ervoor te zorgen dat dat er weer komt.

[erikketik]

Het feit dat mensen en de maatschappij behoefte hebben aan een hoger doel, betekent toch niet per definitie dat het de verantwoordelijkheid van filosofen is om mensen iets van zingeving aan te bieden?

Ik kan er heel makkelijk naast zitten, maar de eerste gedachte die in me opkomt is dat er in die situatie een vorm van belangenverstrengeling plaats zal vinden. Als het uitgangspunt van filosofie moet zijn dat er een gemeenschappelijk doel wordt gefabriceerd, in hoeverre is er dan nog sprake van vrij denken?

[Juglans]

erikketik schreef:

Als het uitgangspunt van filosofie moet zijn dat er een gemeenschappelijk doel wordt gefabriceerd, in hoeverre is er dan nog sprake van vrij denken?

Het punt van TS is dat de filosofen, en de postmodernisten voorop, als eerste stonden te juichen bij de secularisatie, maar dat de filosofen als groep nimmer in staat zijn geweest om ook maar een klein alternatiefje te bieden, en dat steekt. Daar ben ik het met TS mee eens, en het is denk ik ook een vraag die in academische kring volslagen nutteloos wordt geacht, vanwege hetzelfde postmodernisme. Kortom, het is tijd voor een post-post-modernisme. Een structuur van ideeen die misschien deels bij de filosofen vandaan zou kunnen komen, deels bij anderen. Maar die structuur van ideeen zou dan onderdeel van de gedeelde cultuur moeten worden, en zo ver zijn we inderdaad nog lang niet. Zelf vind ik dat een erg interessant en belangrijk project waar ik wel veel over nadenk, zelf heeft Arne Naess wel enige sympathie in dit kader, hoewel hij zeker niet de enige is, maar hij probeert wel een Verhaal te vertellen.

[siger]

Moderne mensen nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen leven. Hang naar zekerheid is een tekort.

[Juglans]

@ Siger

Dat is ook een poging tot een Verhaal. Er is geen ontkomen aan.

[couw]

@ Erikketik,
Bij welk loket moeten de mensen dan wél zijn voor de antwoorden op hun Grote Vragen?
@ Siger,
Ja, dat het postmodernisme op z'n smalst: ieder moet maar voor z'n eigen Verhaal zorgen. Dat doen de bobo's dus, ze grijpen naar de bijbel van profetes Ayn Rand of zo. Is jouw reactie niet wat te makkelijk, Siger?

[siger]

@ Siger,
Ja, dat het postmodernisme op z'n smalst: ieder moet maar voor z'n eigen Verhaal zorgen. Dat doen de bobo's dus, ze grijpen naar de bijbel van profetes Ayn Rand of zo. Is jouw reactie niet wat te makkelijk, Siger?

Ik geloof niet in postmodernisme (http://www.freethinker.nl/forum/viewtop ... 72#p322672" onclick="window.open(this.href);return false;), ik zal al blij zijn als moderniteit het haalt.

Ook Ayn Rand kan niet op mijn sympathie rekenen. Ik denk dat mensen moeten emanciperen en verantwoordelijk zijn voor de samenleving.

Aangezien ik de nood aan alweer een Verhaal niet zie, ben ik ook niet van mening dat ieder maar voor zijn of haar eigen Verhaal moet zorgen.

[couw]

@ Juglans,

Kortom, het is tijd voor een post-post-modernisme. Een structuur van ideeen die misschien deels bij de filosofen vandaan zou kunnen komen, deels bij anderen.

In elk geval hoog tijd dat de 'ideologische leegte', het gat dat het verdampte oude Grote verhaal achterlaat in onze gemeenschapsbeleving, wordt opgevuld. Dat mensen als Siger daar geen oog voor lijken te hebben, is wellicht te verklaren door het feit dat de ideologie vóór de zestiger jaren duizenden jaren lang is opgevuld geweest door die van de achtereenvolgende heersende elites. Dus door te gering historisch besef (sorry, Siger). Voor het besef dat mensen vanaf de vroegste tijden hun wereld altijd religieus beleefd hebben, dat wil zeggen binnen een Scheppingsverhaal van hun (woorden)wereld, dat zal voor menig ander dan Siger ook nog te moeilijk te begrijpen zijn. Wie zich dat aantrekt, moet maar even het woord 'taligheidshypothese' googelen.

Je noemt het een "structuur van ideeën", Juglans. Waarom de vulling van het 'gat' niet gewoon een nieuw Groot Verhaal genoemd? Omdat het concept door Lyotard onlosmakelijk in het kader van het collectivisme is geplaatst, ik snap dat wel. Maar Lyotard was dan ook een filosoof, dus die was qua opleiding totaal onkundig van het wezen van de mens (wist daar alleen van wat de dode filosofen daarover geschreven hebben). Filosofen weten niet hoe mensen zulke bijzondere dieren geworden zijn, hebben nooit de moeite genomen om daar aan de hand van hedendaagse antropologie en ethologie en paleoantropologie een beeld van te vormen voor zichzelf en voor hun kansarme medemensen.

Maar die structuur van ideeen zou dan onderdeel van de gedeelde cultuur moeten worden, en zo ver zijn we inderdaad nog lang niet.

Hoe we, als we het er eenmaal over eens zijn dát het gat gevuld moet worden en zo ja,waarmee dan, ik herhaal: hoe we dat nieuwe Grote Verhaal dan gemeengoed zouden kunnen laten worden zonder dat het ook maar aan iemand wordt opgedrongen (laat staan opgelegd), daarvoor presenteer ik het idee in Deel III van lange tekst http://www.humanosofie.nl" onclick="window.open(this.href);return false;
Aangezien ik geen academisch filosoof ben praat ik in gewone-mensen-taal, en kom daardoor weinig geloofwaardig over bij academische filosofen. Daar kan ik weinig aan doen.
Tot slot, Juglans, wie is in godsnaam TS

[Fjedka]

Dat ben jij, Couw, in dit geval. TS is kort voor topicstarter.

[couw]

@ Erikketik,

Als het uitgangspunt van filosofie moet zijn dat er een gemeenschappelijk doel wordt gefabriceerd, in hoeverre is er dan nog sprake van vrij denken?

Ik had het er zojuist over dat het concept 'Groot Verhaal' door Lyotard in het kwade daglicht van het collectivisme is geplaatst. Vanwege het feit dat hij het concept alleen kende van de vorm waarin het door communisten en fascisten en nationalisten gegoten is. Onkundig van het feit dat mensen vanuit hun vroegste verleden als talige wezens hun (woorden)wereld alleen konden bevatten in het Scheppingsverhaal ervan; dat het zo beleven van de wereld, de werkelijkheid én het samenleven deel van ons overgeërfd gedrag is, onze 'religieuze neiging', en dat massa-overheersers zoals despoten, patriarchen en ayatolla's hun macht alleen konden implementeren door het opleggen van hún versie van het Grote Verhaal. Dus dat het een filosofische blunder van de eerste orde is om dan maar het hele concept te desavoueren.

in hoeverre is er dan nog sprake van vrij denken?

In hoeverre, Erikketik, is er nu, vandaag, in onze NIX-wereld, sprake van vrij denken? We denken toch altijd met het materiaal dat we 'meekrijgen'? Als er eenmaal een consistent mensenverhaal op de markt komt (overigens in de vorm van een nimmer eindigend project omdat de wetenschappen waarop het gebaseerd is, nevernooit ophouden), wat zou ons dan belemmeren om er het onze van te denken? Wat? Pas dan worden we tot 'vrij denken' aangezet! Het is juist de kracht van het mens-zijn dat ieder er het zijne van denkt en dat ook inbrengt. Dat is ook de kracht van de democratie.

[Peter van Velzen]

Beste mensen, zoals ik al eens eerder heb gezegd (waar weet ik niet meer). Het nieuwe grote verhaal is er al! Het is natuurlijk niet geschreven door filosofen. Filosofen schrijven geen grote verhalen, ze stellen grote vragen.

Het grote verhaal - veel groter dan de bijbelschrijvers zich kunnen voorstellen, begint in de Astronomie, gaat over op de Geologie en Pantheologie, wordt langzaam maar zeker overgenomen door de evolutionair biologen, en afgemaakt door neurologen en psychologen. Het is natuurlijk werk in uitvoering, maar we weten al veel meer zeker, dan welke profeet zich ooit heeft verbeeld dat er te weten was,

We hoeven het niet meer te doen met sprookjes, sagen en legendes, maar kennen inmiddels grote delen van het echte verhaal. Het is twee miljoen maal langer en twee miljoen maal rijker aan verscheidenheid, en het wordt elke dag groter.

De graaikunst van heden ten dagen is niet nieuw.Ze is alleen in andere handen. NIet langer in de handen van gewezen barabaren, die een cultuur zijn binnengevallen, en zichzelf tot de nieuwe bovenlaag hebben gebombardeerd. Niet langer in handen van ingebeelde vrouwenverachters, die hun geveinzde heiligheid misbruikten om zich macht en rijkdomo te verwerven. Ze is in handen van iedereen die er in slaagt om de kluit wijs te maken dat hij niet belazerd wordt. Graaiers hebben zich nooit of te nimmer door grote verhalen laten tegenhouden, in tegendeel ze hebben er altijd misbruik van gemaakt.

De groter verhalen van Fascisme en communisme hebben ook niemand gelukkiger gemaakt behalve een stel dictatoren en hun dwaze bewonderaars. Wat wij nodig hebben is geen verbeelding maar werkelijkheid. Heel veel werkelijkheid.

Dus roep niet om een nieuw groot verhaal, want het is er al. Verkondig het slechts overal en altijd, totdat iedereen het begrepen heeft. Met zijn alle weten we ongelovelijk meer dan vroeger, maar we kunnen het geen van alle alleen.

De mens is sterrenstof, is organise verbindingen, is DNA is een dier, is een sociaal dier, dat niet alleen kan overleven en . . . .

We benne op de wereld om mekaar te hellepe nietwaar ? (Eli Asser)

[couw]

@ Peter van Velzen,

Het [Grote Verhaal] is natuurlijk niet geschreven door filosofen. Filosofen schrijven geen grote verhalen, ze stellen grote vragen.

Dat is nou precies de armzaligheid van de academische filosofie.
Voor mijn kritiek op je reactie vanuit het Verre Oosten verwijs ik naar mijn reactie op Erikketik van 23 aug. die je ongetwijfeld niet gelezen had voor je de jouwe schreef.

[Luck]

De Grote Verhalen zijn het materialisme en het post-modernisme. De religies kost het in ieder geval veel moeite geloofwaardig te blijven (met ontheemde "ietsisten" als gevolg) en het marxisme is duidelijk geen aantrekkelijk alternatief.

Pogingen tot een ander (aards, zintuiglijk) Verhaal worden wel door de milieufilosofie ondernomen. Het materialisme zou daarmee verrijkt kunnen worden en het post-modernisme gerelativeerd.

[couw]

@ Luck,

Noch materialisme, noch postmodernisme zijn verhalen, laat staan Grote Verhalen. Dat het residuen zijn die overbleven op de bodem van de pan waarin het laatste gedeelde Grote Verhaal vanaf de zestiger jaren is gaan droogkoken, maakt ze niet tot verhalen. Dat mensen bij hongersnood gras gaan eten maakt gras niet tot alternatief stapelvoedsel.
Een verhaal is een op 'n rij zetten van al dan niet verzonnen gebeurtenissen, min of meer logisch voortvloeiend uit de begingebeurtenis. Dat geldt voor de Grote Verhalen evenzeer; alleen dienen die een samenleving te voorzien van een ideologie waar genomen beslissingen en wetten op terug te voeren zijn. Tegelijk dient het om elke individu van bouwstenen te voorzien voor het bouwen van zijn identiteit.
Grote Verhalen zijn hierdoor onmisbaar voor een alleenheerser of een ander ongelijkheidsregime.
Maar mensen hebben vanaf de vroegste tijden hun wereld, hun samenleven en zichzelf beleefd binnen hun Scheppingsverhaal, de eerste vorm van Groot Verhaal. Een miljoen jaar. als het er geen twee zijn. In elk geval zo lange tijd, dat het zo beleven van alles deel geworden is van onze geaardheid.
Vandaar dat toen hun samenlevingen vijfduizend jaar geleden dictaturen werden, de behoefte bij de heersende elite groeide aan een eenheidsideologie: één Groot Verhaal, met één God.
Onze westerse samenleving is de eerste die geheel vrij van dictatuur geworden is. De vrije markt-economie kreeg de beschikking over televisie. Met dat indringende massamedium presenteerden de ondernemers hún mensbeeld: dat van een vrije, vrouw- en kindvriendelijke, a-religieuze, a-politieke, hedonistische consument. Een heel wat aantrekkelijker mensbeeld om je mee te identificeren dan dat van de kerken. Die liepen dan ook leeg, en hun godsdienstige Grote Verhaal functioneerde niet langer - hoezeer conservatieven van verschillende pluimage (ik denk hierbij altijd aan Luns) ook hun best deden om het op te pimpen of zo.
Sorry voor mijn doceertoontje, Luck, maar ik heb in mijn vorig leven ook nog 15 jaar voor de klas gestaan.
Maar je mag nu echt niet meer dingen schrijven als

Pogingen tot een ander (aards, zintuiglijk) Verhaal worden wel door de milieufilosofie ondernomen.

, want dan krijg je een onvoldoende . Noem mij één milieufilosoof die ook maar een begin van een gedachte tot een aanzet van het schrijven van een alternatief Verhaal voor het achterlijke Adam-en-Eva-verhaal. Denk er om: dat blijft voor de massa nog steeds geldig zolang het niet is uitgedaagd door een westers en op de menswetenschappen gebaseerd alternatief Ontstaansverhaal van de Mens.

[Peter van Velzen]

@ Peter van Velzen,

Het [Grote Verhaal] is natuurlijk niet geschreven door filosofen. Filosofen schrijven geen grote verhalen, ze stellen grote vragen.

Dat is nou precies de armzaligheid van de academische filosofie.
Voor mijn kritiek op je reactie vanuit het Verre Oosten verwijs ik naar mijn reactie op Erikketik van 23 aug. die je ongetwijfeld niet gelezen had voor je de jouwe schreef.

Beste Crouw, Ik zie in jouw reactie op Erikketik helemaal geen kritiek in op mijn reactie, eerder bevestiging van wat ik heb beweerd. Er zijn trouwens wel filosofen die delen van het verhaal verkondigen (Daniel Dennet is er een naar ik meen) maar het hele verhaal is wellicht te groot geworden, om zelfs door filosofen behapt te kunnen worden. Helaas zijn vele van hun collega's nog bezig met het verdedigen van stellingen die allang niet meer ter zake doen. Alsof ze het grote verhaal niet willen geloven. Daarmee bedoel ik niet dat ze er sceptisch tegenover staan, maar dat ze blijven denken dat er nog een ander verhaal is: Het "Echte" verhaal. Als een Indiana Jones, naarstig op zoek naar het Juweel van de Nijl, terwijl die naast hem zit. (de benaming sloeg - zo ontdekt professor Jones later - op een persoon niet op een edelsteen). Zo zoekt men ook vaak nog steeds naar de mens (latijn=geest) in het brein, terwijl het brein een deel van de mens is en niet andersom. Ook andere - mijns inziens volstrekt overbodige - filosofische vraagstukken krijgen nog steeds aandacht.

Met de titel van het onderwerp moet ik het dus wel grotendeels eens zijn. Maar ik treur daar iets minder over dan jij (wellicht), omdat ik - wat het grote verhaal betreft - meer verwacht van National Geografic of de BBC dan van de filosofen. Zelfs een tijdschrift als Quest - hoe oppervlakkig ook - doet het naar mijn gevoel beter dan de filosofie. Ik vrees dat het lezen van Bertrand Russels "Geschiedenis" mijn achting voor filosofen blijvend heeft beschadigd. (hoewel mijn minachting van Plato inmiddels weer wat minder is geworden).

Ik blijf bij mijn stelling dat het grote verhaal er al is, en alleen wat meer verkondiging behoeft.
Waarom denk je dat de aanhangers van het achterhaalde verhaal, juist tegen de evolutietherorie opponeren? Zij herkennen instinctief de vijand!