Het oerboek van de mens - Carel van Schaik

[PietV.]

Een stukje uit de Volkskrant.

Gods carrière door de landbouw

Het antwoord is verrassend: God heeft zijn imposante carrière geheel en al te danken aan de uitvinding van de landbouw. Het ongeluk dat uit die uitvinding voortkwam, is de drijvende kracht achter de Bijbel, en dus ook achter God. Zonder ongeluk en ellende was God gewoon een klein godje gebleven, één van de vele goden waarmee de mensen zich hebben omringd vanaf het moment dat ze bestonden. Van Schaik: 'Eigenlijk hadden we het boek Rampspoed moeten noemen.'

De monotheïstische Jahwe is het intellectuele meesterwerk van een kleine elite priesters en schriftgeleerden, schrijven Van Schaik en Michel halverwege hun boek, 'ontstaan vanuit de absolute noodzaak om het eigen volk voor de definitieve ondergang te behoeden.' Ze hebben er dan al ruim 200 pagina's op zitten; pagina's waarin ze de eerste vijf boeken van het Oude Testament uitputtend hebben doorgeplozen en geanalyseerd.

[HankS]

Dat is toch ook wat Pascal Boyer c. s al schreven http://www.pascalboyer.net/articles/201 ... rrBiol.pdf" onclick="window.open(this.href);return false;
dat moraliserende godsdiensten zijn ontstaan doordat mensen beter te eten hadden omdat ze zelf hun voedsel zijn gaan verbouwen in plaats van te jagen en te verzamelen.

[Jan van Lennip]

Dat is toch ook wat Pascal Boyer c. s al schreven http://www.pascalboyer.net/articles/201 ... rrBiol.pdf" onclick="window.open(this.href);return false;
dat moraliserende godsdiensten zijn ontstaan doordat mensen beter te eten hadden omdat ze zelf hun voedsel zijn gaan verbouwen in plaats van te jagen en te verzamelen.

Zoals jij het voorstelt is de laatste eigenlijk het tegenovergestelde van de eerstgenoemde. Ik kan zo snel in deze tekst niets achterhalen mbt het hebben van beter eten. Kun jij dit voor mij quoten?

[PietV.]

Uit de link van HankS.

The puzzle may be solved by recent advances in evolutionary psychology that suggest that absolute
affluence has predictable effects on human motivation and reward systems [22–24], moving individuals away
from ‘‘fast life’’ strategies (resource acquisition and coercive interactions) and toward ‘‘slow life’’ strategies (self-control
techniques and cooperative interactions) typically found in axial movements

Daar leggen zij de klemtoon op. Het opbouwen van een gemeenschap in axiale richting, rond een as. En minder gericht op jagen, verzamelen en rondtrekken. En daar valt ook het verbouwen van eigen voedsel onder. Het verschil is dat deze antropologen hun accent hebben gelegd op de Bijbel en daarmee hun conclusies hebben opgebouwd. Boyer trekt veelal conclusies uit de cultuuroverdracht wereldwijd.

[Rereformed]

Het antwoord is verrassend: God heeft zijn imposante carrière geheel en al te danken aan de uitvinding van de landbouw.

Worden hier wat zaken door elkaar gehaald of aaneengeregen? Het idee van een hemelgod en de hemellichamen als goden hangt samen met de ontwikkeling van de landbouw, maar het schijnt me toe dat het aangehaalde citaat van Schaik en Michel duidt op het ontstaan van de strikt monotheïstische religie die gecreëerd werd als gevolg van de ramp van de ballingschap en de interaktie met het zoroastrianisme.
Of herleiden ze die gebeurtenis van de ballingschap ook terug tot iets wat met de landbouw te maken heeft?

[HankS]

Het boek zal wel weer worden omarmd door aan voorkeur tot bevestiging lijdende christenen. Ik wacht nog op meer reviews dan alleen die van de Elsevier en van Refdag .

Ik ga het niet kopen en misschien wel lezen als het in de openbare bieb te krijgen zou zijn.
Ik vind het nogal invullerig wat ik er tot nu toe van meegekregen heb .

[Jan van Lennip]

Daar leggen zij de klemtoon op. Het opbouwen van een gemeenschap in axiale richting, rond een as. En minder gericht op jagen, verzamelen en rondtrekken. En daar valt ook het verbouwen van eigen voedsel onder. Het verschil is dat deze antropologen hun accent hebben gelegd op de Bijbel en daarmee hun conclusies hebben opgebouwd. Boyer trekt veelal conclusies uit de cultuuroverdracht wereldwijd.

Waarvandaan komt dan de uitspraak van Van Schaik: 'Eigenlijk hadden we het boek Rampspoed moeten noemen.'? Beetje verwarrend. Ik begrijp dat het stuk van Boyer is gericht op het verplaatsen van het bewustzijn van de mensen van materialisme naar een lichaam met een geest.

Quote uit de tekst:
Indeed, to most people, believers and nonbelievers alike, it seems obvious that religion is on the side of the spiritual rather than the material world and that it fosters self-discipline and selflessness rather than license and greed. However, such spiritual and moral concerns are recent in human history [1, 2]. In hunter-gatherer societies, early chiefdoms, and archaic states, religions focused on performing rituals, offering sacrifices, and respecting taboos in order to ward off misfortune and ensure prosperity [3, 4]. By contrast, between roughly 500 BCE and 300 BCE, new doctrines appeared in three places in Eurasia (the Yellow and Yangzi rivers, the Ganga Valley, and the eastern part of the Mediterranean; see Figure 1). These doctrines all emphasized the value of ‘‘personal transcendence’’ [5], that is, the notion that human existence has a purpose, distinct from material success, that lies in a moral existence and in the control of one’s own material desires, through moderation (in food, sex, ambition, etc.), asceticism (fasting, abstinence, detachment), and compassion (helping, suffering with others). This higher purpose is reflected in the constitution of the universe itself (e.g., through karma or logos). Beyond this material world lies another reality in which human existence acquires a new meaning. In this other reality, humans are not just bodies anymore. They are endowed with a soul and can survive the death of their bodily incarnation. Most importantly, in this other reality, individuals pursuing material success are doomed. Only moderation and moral behavior guarantee salvation

Worden hier wat zaken door elkaar gehaald of aaneengeregen? Het idee van een hemelgod en de hemellichamen als goden hangt samen met de ontwikkeling van de landbouw, maar het schijnt me toe dat het aangehaalde citaat van Schaik en Michel duidt op het ontstaan van de strikt monotheïstische religie die gecreëerd werd als gevolg van de ramp van de ballingschap en de interaktie met het zoroastrianisme.
Of herleiden ze die gebeurtenis van de ballingschap ook terug tot iets wat met de landbouw te maken heeft?

Ik had een beetje hetzelfde dilema.

[HankS]

Je moet denk ik toch Religion explained van Boyer eens gaan lezen.

[PietV.]

Worden hier wat zaken door elkaar gehaald of aaneengeregen? Het idee van een hemelgod en de hemellichamen als goden hangt samen met de ontwikkeling van de landbouw, maar het schijnt me toe dat het aangehaalde citaat van Schaik en Michel duidt op het ontstaan van de strikt monotheïstische religie die gecreëerd werd als gevolg van de ramp van de ballingschap en de interaktie met het zoroastrianisme.
Of herleiden ze die gebeurtenis van de ballingschap ook terug tot iets wat met de landbouw te maken heeft?

Uit het interview proef ik het laatste, maar misschien is het boek duidelijker. Van origine zie je dat vruchtbaarheid een rol speelt binnen het hele scala aan goden en godinnen. Ze waren constant aan het offeren voor het gewas aan wie dan ook. Dat hier monotheïsme uit voortvloeit lijkt me niet direct te onderbouwen. Het monotheïsme op zich komt eerder in beeld als een rivaliserende ontwikkeling, al dan niet overgewaaid uit Egypte, waarbij deze groepering aan het langste politieke eind trekt met veel geweld wel te verstaan. Als er recensies komen dan kunnen ze in deze rubriek. Een stukje daar kunnen we direct wel een krul achterzetten. Maar daar zijn al zoveel boeken over geschreven dat hun conclusie bij de rest kan.

Steeds komen ze tot dezelfde conclusie: De Bijbel heeft niets te maken met het woord van God, maar alles met het woord van de mens. De Bijbel is een verzameling geschriften waaraan veel mensen over een lange periode van duizend jaar hebben geschreven en geschaafd met uiteindelijk maar één, Job Cohen-achtig doel: de boel een beetje bij elkaar houden.

[JanC]

Waarvandaan komt dan de uitspraak van Van Schaik: 'Eigenlijk hadden we het boek Rampspoed moeten noemen.'?

Er is een algemeen geldende, maar foute veronderstelling, dat het, vanaf de uitvinding van de landbouw, in een keer beter ging met de mens. Dat is niet waar. Uit de studie van skeletten bv. blijkt dat de sedentaire mens over het algemeen kleiner was dat de jagende, rondtrekkende mens. Dat zorgde bv. voor pijnlijker geboorten.
Ook is de rondtrekkende mens minder onderhevig aan de grillen van de natuur: is er te weinig wild in een streek, dan trekt met verder tot een plek waar het -tijdelijk- beter toeven is. Doet men aan landbouw dan zit men vast, men is gebonden aan het land, waarop men moet werken in het zweet des aanschijns, men is overgeleverd aan de grillen van de natuur. Een slechte oogst betekende hongersnood.

[Henry II]

Het mooie van een op de landbouw gerichte samenleving is toch juist, dat de mens buiten de plant- oogsttijden om (in de winter dus) genoeg tijd heeft om wat anders te doen. Of om bijv. vee te houden ernaast. Het type gewas is wel bepalend, omdat lang niet alles door de winter heen houdbaar is. De maatschappijen waar graan/rijst werd geteeld kwamen het beste tot bloei.

[JanC]

Het mooie van een op de landbouw gerichte samenleving is toch juist, dat de mens buiten de plant- oogsttijden om (in de winter dus) genoeg tijd heeft om wat anders te doen. Of om bijv. vee te houden ernaast. Het type gewas is wel bepalend, omdat lang niet alles door de winter heen houdbaar is. De maatschappijen waar graan/rijst werd geteeld kwamen het beste tot bloei.

Dan ga je er wel van uit dat de oogst niet mislukt is... Dat is namelijk het nadeel van een mislukte oogst: je kan niet zo maar weg. Je komt altijd wel op het land van iemand anders terecht en daar word je weer verjaagd.

[Henry II]

Nee, ik bedoel dat het nu juist de kracht van een aantal graansoorten is, namelijk dat je veel meer kan planten en oogsten dan je direct nodig hebt om te overleven. De rest kun je een jaar of langer bewaren, zodat je een slechte oogst kunt overleven. Dat bewaren kan alleen als je op één plek blijft wonen. Én als je de juiste gewassen tot je beschikking hebt.

[Fish]

Voordat de mens de goede granen uitgeselecteerd had en het verbouwen ervan een beetje in de vingers kreeg gingen er op zijn minst een aantal generaties voorbij.