Peter van Velzen schreef: ↑19 mei 2024 05:42
Ik moet je weer gelijk geven, maar ik denk niet dat "atheistische rituelen" erg on-topic zijn. Overigens waren veel rituelen waarschijnlijk oorspronkelijk niet religieus van aard, maar eerder stam-rituelen. Religieus werden ze dan pas later. Net als de religie de moraal tracht te claimen en het onderwijs.
Gebruik liever de term ‘niet-theïstische rituelen’ of ‘non-theïstische rituelen’
Theïsten mochten eens gaan denken dat er toch atheïstische rituelen en dus zoiets als een atheïstische ideologie of levensovertuiging bestaan, wat natuurlijk niet het geval is.
Maar je hebt gelijk. Dit soort rituelen is niet on topic. Ik bedoelde ze dan ook alleen maar als illustratie. Om aan te tonen dat rituelen altijd van boven (niet persé door een bovenmenselijke entiteit) opgelegd zijn en altijd een bedoeling hebben.
Het is heel goed mogelijk dat heel veel theïstische rituelen voortgekomen zijn uit oudere stam-rituelen, al denk ik dar er waarschijnlijk altijd wel een soort ‘magisch denken" vanuit het animismeachter zat. Ik weet bijvoorbeeld dat het smeden van de traditionele Javaanse kris vanuit het animistische magisch denken met veel rituelen omgeven is en dat het wapen niet zomaar zonder meer aan een ander over te dragen is of ergens te koop aangeboden kan worden. Dan keert de magie van het wapen zich tegen je.
Ik denk wél dat de meeste leefregels, zoals de kleding- en spijswetten een oudere –of misschien moet ik zeggen 'meer wereldse'– oorsprong hebben.
De samenlevingen waren toen nog niet zo georganiseerd als nu. Er was meestal geen goed functionerend systeem van ordehandhaving zoals tegenwoordig.
Om toch iets van ordehandhaving en rechtsbescherming te creëren werden alle mogelijke maatschappelijke maatregelen in de vorm van “goddelijke” geboden gegoten. Denk aan de Stenen Tafelen van Mozes met hun “10 Geboden” die nu nog het morele kompas van het christelijke denken vormen of de “Sharia” van de Islamitiische wereld die in sommige landen als dé officiële wetgeving geldt. Compleet met zoiets waanzinnigs als “ moraalpolitie”
Op deze manier hadden –denk ik– ook leefregels als hoofddoekje/sluier en volledig lichaamsomhullende kleding een wereldse functie: om vrouwen te beschermen tegen de onbeheerste hitsigheid van mannen. En halal–haram: het houden van varkens was een bedreiging voor de toch al kwetsbare flora van de Arabische wereld. Het verbieden van varkensvlees eten –het 'haram' verklaren– was dan de handigste manier om varkens houden te ontmoedigen. Of koosjer–treife: het moet iemand ooit opgevallen zijn dat, als je eerst rauw vlees met een mes bewerkte en daarna met datzelfde (niet schoongemaakte) mes andere producten die je misschien minder gekookt opat ging snijden er grote kans was dat je ernstig ziek werd. Het strikt scheiden van vleesbewerking en andere keukenwerkzaamheden –en daar een goddelijk gebod van maken– was de makkelijkste manier om veel ziekte en sterfte te voorkomen.
En misschien vond Mohammed of een andere moslim-exegeet garnalen en andere
fruits de mer maar enge beesten en verklaarde hij ze daarom maar 'haram'.
Ach, ik fantaseer maar wat.
Piekerans van een buitenstaander
