De grenzen van het denken

[axxyanus]

@Amerauder,

Waarom reken jij intuïtie niet tot het denken? Toegegeven dat is een meer associatieve manier van denken, dan het beredeneren maar dat is wensdenken vaak ook en dat reken je tot het denken. Met wat jij allemaal tot het denken rekent, lijkt intuïtie mij daar ook toe te horen.

[Amerauder]

*!!*
Mijn poging een en ander te begrijpen.
*!!*

Instinct vs intuïtie

Instinct

Instinct kan worden gezien als de voorganger, oftewel de ondergrens van het menselijke
denken. Het is een basale, evolutionair ingebedde respons, gericht op onmiddellijke
overleving en op acute bedreigingen of basisbehoeften. Instincten zijn dan ook gefocust
op het hier en nu. automatisch en direct en zonder bewuste tussenkomst.

----- ondergrens

Menselijk denken

Het menselijke denken is opgebouwd uit complexe en onderling samenwerkende
cognitieve processen, zoals perceptie, aandacht, geheugen, taal, redenering cq
probleemoplossing oftewel analyseren, emotie en motivatie.

----- bovengrens

Intuïtie

Menselijke intuïtie vult de cognitieve processen aan en in tegenstelling tot instinct:

1. Niet basaal, maar verfijnd:
   intuïtie ontwikkelt zich door ervaring en bewustzijn.
2. Vooruitziend vermogen:
   Gericht op het herkennen van patronen en kansen,
   zelfs als deze nog niet direct zichtbaar of tastbaar zijn.
3. Complex en subtiel:
   Intuïtie put uit onbewuste kennis en kan inzichten geven zonder logische redenering.

Overstijging van denken

Intuïtie overstijgt het denken niet door het te negeren, maar door het aan te vullen
met inzichten die buiten bewuste analyse vallen. Waar instinct de mens beschermt
tegen direct gevaar, richt intuïtie zich op het herkennen van potentieel, waardoor
het een krachtig hulpmiddel is bij creativiteit, besluitvorming en zelfontwikkeling.

Ligt het nu aan mij of zie ik een beetje AI in jouw bericht?

Het is lastig om binnen één forumbericht wat te zeggen over de begrippen instinct, intuïtie en denken, omdat ze allemaal zo ontzettend breed zijn. Je kunt niet zo 1, 2, 3 zeggen: dát is het.

Wat de verhouding tussen deze begrippen betreft, ik zou zeggen dat de intuïtie inderdaad de “hoogste” is, als in de meest eerbiedwaardige.

Toch zou ik die eerder in het midden plaatsen, tussen het instinct en het berekenende denken in, omdat het overlap met beide heeft. Het staat als het ware met één been in die beide andere gebieden en is daar niet strikt van te scheiden. Mede doordat het punt waarop ze in elkaar overlopen verborgen voor ons is.

Het instinct en het berekenende denken staan ieder aan een zijde, waar je er ook te ver in door kunt slaan. Met de intuïtie is dat niet zo, er is geen doorslaan, er is geen té veel, want dan kom je juist bij één van de andere gebieden uit.

[Amerauder]

@Amerauder,

Waarom reken jij intuïtie niet tot het denken? Toegegeven dat is een meer associatieve manier van denken, dan het beredeneren maar dat is wensdenken vaak ook en dat reken je tot het denken. Met wat jij allemaal tot het denken rekent, lijkt intuïtie mij daar ook toe te horen.

Jawel, dat doe ik ook, er is duidelijke overlap tussen die twee, het zijn niet strikt gescheiden gebieden. Daarom is het ook een grens die door het denken aan zichzelf gesteld wordt – niet door iets anders.

Waarom ik het wensdenken tot het berekenende denken reken en de intuïtie niet, is omdat het eerste uit beelden bestaat, uit constructen die wij opwerpen. Dit is de wijze van denken waar de schaakspeler gebruik van maakt als hij zijn volgende zet overweegt en nog wél overzicht heeft. De intuïtie waar hij op moet over schakelen als zijn vermogen daartoe is opgebruikt, die levert die niet zozeer concrete beelden maar veel vagere richtingwijzers.

[axxyanus]

@Amerauder,

Waarom reken jij intuïtie niet tot het denken? Toegegeven dat is een meer associatieve manier van denken, dan het beredeneren maar dat is wensdenken vaak ook en dat reken je tot het denken. Met wat jij allemaal tot het denken rekent, lijkt intuïtie mij daar ook toe te horen.

Jawel, dat doe ik ook, er is duidelijke overlap tussen die twee, het zijn niet strikt gescheiden gebieden. Daarom is het ook een grens die door het denken aan zichzelf gesteld wordt – niet door iets anders.

Waarom ik het wensdenken tot het berekenende denken reken en de intuïtie niet, is omdat het eerste uit beelden bestaat, uit constructen die wij opwerpen.

Ik herken mij daar niet in als het op wensdenken aankomt. Kan je dus even verduidelijken wie die "wij" zijn? Is die "wij", mensen in het algemeen en steunt dat op wetenschappelijk onderzoek?

Dit is de wijze van denken waar de schaakspeler gebruik van maakt als hij zijn volgende zet overweegt en nog wél overzicht heeft. De intuïtie waar hij op moet over schakelen als zijn vermogen daartoe is opgebruikt, die levert die niet zozeer concrete beelden maar veel vagere richtingwijzers.

Dat lijkt me niet hoe schakers te werk gaan. Voor zover ik het begrijp begint een schaker met intuïtie. De intuïtie zal een zet aanbieden en daarna zal de schaker die zet eventueel verder doordenken. Een schaker heeft namelijk zelden de tijd om alle mogelijke zetten door te denken, hij rekent dus op zijn intuïtie om de meest belovende zetten aan te reiken die hij dan zal analyseren.

[HierEnNu]

Ligt het nu aan mij of zie ik een beetje AI in jouw bericht?

Wat jij ziet ligt uiteraard aan jou!
Overschreed dat 'De grenzen van je denken', was het jouw intuïtie?

Mijn verdere antwoord is inmiddels wat lang aan het worden en hier of-topic.
Bovendien moet ik nu ff zeven monden gaan voeden.
Ik laat het je hier weten als mijn antwoord af is en waar ik het geplaatst heb!

[Amerauder]

Waarom ik het wensdenken tot het berekenende denken reken en de intuïtie niet, is omdat het eerste uit beelden bestaat, uit constructen die wij opwerpen.

Ik herken mij daar niet in als het op wensdenken aankomt. Kan je dus even verduidelijken wie die "wij" zijn? Is die "wij", mensen in het algemeen en steunt dat op wetenschappelijk onderzoek?

Ja, uiteraard bedoel ik mensen in het algemeen en vanzelfsprekend wordt dat in de wetenschap bevestigd – voor zover de wetenschap tot dit soort gebieden door weet te dringen. De psychologie staat als wetenschap immers nog maar in de kinderschoenen. Het is vooral in de marketing dat men deze principes enigszins “objectief” weer weet te geven.

Het hangt er wel vanaf wat je precies onder “wensdenken” verstaat. Ik denk dan aan min of meer concrete voorstellingen van zaken waar naar verlangd wordt. Een mooie villa, een begeerlijke vrouw. Een voertuig dat of een haartransplantatie die jou zogenaamd seksueel aantrekkelijk zou maken. Je gebruikt dan je fantasie om je een mogelijke toekomst voor te stellen (een logische projectie) waarin die zaken van jou zijn.

Zo’n fantasie kan vervolgens weer gebruikt worden om wandaden in het heden te rechtvaardigen. Om maar wat te noemen, als voorbeeld van hoe hier ook een zeer praktische kant aan zit.

Iets anders is het meer algemene, veel vagere “verlangen”, de wil als fundamentele kracht zelf, waar veel minder tot geen fantasie bij komt kijken. Dat speelt zich meer onderbewust af. Ook dat speelt een belangrijke rol inderdaad, en dat hoort dus niet bij het berekenende denken.

Dit is de wijze van denken waar de schaakspeler gebruik van maakt als hij zijn volgende zet overweegt en nog wél overzicht heeft. De intuïtie waar hij op moet over schakelen als zijn vermogen daartoe is opgebruikt, die levert die niet zozeer concrete beelden maar veel vagere richtingwijzers.

Dat lijkt me niet hoe schakers te werk gaan. Voor zover ik het begrijp begint een schaker met intuïtie. De intuïtie zal een zet aanbieden en daarna zal de schaker die zet eventueel verder doordenken. Een schaker heeft namelijk zelden de tijd om alle mogelijke zetten door te denken, hij rekent dus op zijn intuïtie om de meest belovende zetten aan te reiken die hij dan zal analyseren.

De intuïtie is natuurlijk altijd aanwezig, bij alles wat we doen. Maar de schaakspeler baseert zijn keuze doorgaans op een logische projectie, een berekening. Hij maakt zich middels zijn actieve, zelfbewuste fantasie een concrete voorstelling van hoe de toekomst eruit zou kunnen zien. Middels zijn voorstellingsvermogen, dus eigenlijk, en dan zie je meteen hoe dit zich verhoudt tot het wensdenken en de voorbeelden die ik daar zojuist van gaf.

Daarmee zien we tevens iets van waarom het zo is dat hoe meer iemand nadenkt (in deze engere zin dus), hoe gemakkelijker hij te bedriegen is.

In het schaakspel heeft zo’n berekening veel zin, omdat je al je opties af kunt gaan, totdat je mogelijkheden begrensd worden door je rekencapaciteiten. Pas als je die limiet aan je rekencapaciteiten, voorstellingsvermogen, logische projectie bereikt hebt hoef je in het schaakspel een keuze te maken op basis van intuïtie. In het dagelijks leven echter kom je al veel eerder tegen die grens, omdat in tegenstelling tot in het schaakspel allerlei informatie en mogelijkheden niet beschikbaar zijn. We weten niet eens of het morgen zal gaan regenen, laat staan wat ons in morele zin te doen zou staan.

[VseslavBotkin]

Door dat constante gebruik van het schaakspel als metafoor ben ik de laatste tijd zelf weer gaan schaken, lol.

[axxyanus]

Dit is de wijze van denken waar de schaakspeler gebruik van maakt als hij zijn volgende zet overweegt en nog wél overzicht heeft. De intuïtie waar hij op moet over schakelen als zijn vermogen daartoe is opgebruikt, die levert die niet zozeer concrete beelden maar veel vagere richtingwijzers.

Dat lijkt me niet hoe schakers te werk gaan. Voor zover ik het begrijp begint een schaker met intuïtie. De intuïtie zal een zet aanbieden en daarna zal de schaker die zet eventueel verder doordenken. Een schaker heeft namelijk zelden de tijd om alle mogelijke zetten door te denken, hij rekent dus op zijn intuïtie om de meest belovende zetten aan te reiken die hij dan zal analyseren.

De intuïtie is natuurlijk altijd aanwezig, bij alles wat we doen. Maar de schaakspeler baseert zijn keuze doorgaans op een logische projectie, een berekening. Hij maakt zich middels zijn actieve, zelfbewuste fantasie een concrete voorstelling van hoe de toekomst eruit zou kunnen zien.

Dat is een vertekende voorstelling van zaken. De schaakspeler heeft in eerste instantie een intuïtie over wat de veelbelovende zetten zijn. Die veelbelovende zetten zijn niet het resultaat van berekening. Hij zal dan enigzins vooruit denken bij die veelbelovende zetten om na te gaan of zijn intuïtie hem niet bedrogen heeft maar hij berekent dus maar een beperkt aantal zetten en hij berekent die ook maar drie-vier zetten diep door.

Ja in specifieke situaties kan een schaker veel zetten vooruit kijken maar dat zijn de uitzonderingen.

Middels zijn voorstellingsvermogen, dus eigenlijk, en dan zie je meteen hoe dit zich verhoudt tot het wensdenken en de voorbeelden die ik daar zojuist van gaf.

Een schaker doet in deze omstandigheden juist niet aan wensdenken. Wensdenken in deze omstandigheden zou betekenen dat een schaker opmerkt dat zijn tegenstander een sterk antwoord heeft op een bepaalde zet maar dat hij ervan zou uitgaan dat zijn tegenstander dat antwoord zal missen.

Gewoon nagaan wat de mogelijkheden zijn, is geen wensdenken.

[Amerauder]

De intuïtie is natuurlijk altijd aanwezig, bij alles wat we doen. Maar de schaakspeler baseert zijn keuze doorgaans op een logische projectie, een berekening. Hij maakt zich middels zijn actieve, zelfbewuste fantasie een concrete voorstelling van hoe de toekomst eruit zou kunnen zien.

De schaakspeler heeft in eerste instantie een intuïtie over wat de veelbelovende zetten zijn. Die veelbelovende zetten zijn niet het resultaat van berekening.

Maar dat is met alles zo! Dan ga je dus volledig voorbij aan dat wat het schaakspel uniek maakt, en wat middels dit specifieke voorbeeld wordt aangetoond.

Het gaat er niet om dat je middels je intuïtie een zet kunt kiezen – natuurlijk kan dat, bij ieder spel en iedere zet. Waar het om gaat is dat je heel specifiek bij het schaken, en heel specifiek bij bepaalde zetten, namelijk de simpelere, kunt uitrekenen of het een goede zet is of niet. In tegenstelling tot veel andere situaties waarin dat onmogelijk is.

Hij zal dan enigzins vooruit denken bij die veelbelovende zetten om na te gaan of zijn intuïtie hem niet bedrogen heeft maar hij berekent dus maar een beperkt aantal zetten en hij berekent die ook maar drie-vier zetten diep door.

Inderdaad, het is maar zeer beperkt. Toch kun je, wat die paar zetten betreft, een vorm van absolute zekerheid hebben, die in het dagelijks leven afwezig is. Dat is nu juist wat in dit voorbeeld getekend wordt, deze vorm van zeker-weten die binnen de strikte grenzen van de logische projectie ontstaan kan, die enkel door rekenkracht beperkt wordt.

Ja in specifieke situaties kan een schaker veel zetten vooruit kijken maar dat zijn de uitzonderingen.

Veel zetten of weinig, deze uitzondering is nu juist precies waar het in dit voorbeeld om te doen is. Het laat zien waarin het berekenende denken, het voorstellingsvermogen, het logisch projecteren dat wij doen verschilt van het veel ruimere denken in zijn algemeen. Het is een denken waarin zekerheden een rol spelen.

Middels zijn voorstellingsvermogen, dus eigenlijk, en dan zie je meteen hoe dit zich verhoudt tot het wensdenken en de voorbeelden die ik daar zojuist van gaf.

Een schaker doet in deze omstandigheden juist niet aan wensdenken. Wensdenken in deze omstandigheden zou betekenen dat een schaker opmerkt dat zijn tegenstander een sterk antwoord heeft op een bepaalde zet maar dat hij ervan zou uitgaan dat zijn tegenstander dat antwoord zal missen.

Gewoon nagaan wat de mogelijkheden zijn, is geen wensdenken.

Ik zeg ook niet dat ze hetzelfde zijn, ik zeg dat ze zich op een bepaalde manier tot elkaar verhouden, namelijk dat ze beide gebruik maken van deze specifiek vorm van denken, die te onderscheiden is van het denken in zijn algemeen, namelijk het logisch projecteren.

[TIBERIUS CLAUDIUS]

Ik blijf er bij:

Intuïtie is gewoon denken zonder taal, wat zou het anders moeten zijn?

PS.
Bij veel zetten wordt bij schaken wordt nauwelijks nagedacht omdat ze en een serie zitten.
Na rokade is het niet wenselijk alle pionnen daar op de achterste rij te houden en volgt een prionen zet als die niet al gespeeld was.

[Mullog]

Ik blijf er bij:

Intuïtie is gewoon denken zonder taal, wat zou het anders moeten zijn?

PS.
Bij veel zetten wordt bij schaken wordt nauwelijks nagedacht omdat ze en een serie zitten.
Na rokade is het niet wenselijk alle pionnen daar op de achterste rij te houden en volgt een prionen zet als die niet al gespeeld was.

Je schaakt niet (of nauwelijks) op een redelijk niveau. Denk ik zo.

[TIBERIUS CLAUDIUS]

Ik blijf er bij:

Intuïtie is gewoon denken zonder taal, wat zou het anders moeten zijn?

PS.
Bij veel zetten wordt bij schaken wordt nauwelijks nagedacht omdat ze en een serie zitten.
Na rokade is het niet wenselijk alle pionnen daar op de achterste rij te houden en volgt een prionen zet als die niet al gespeeld was.

Je schaakt niet (of nauwelijks) op een redelijk niveau. Denk ik zo.

Ik heb op een schaakclub gezeten, maar hoog ben ik nooit gekomen.
Wil je het ver brengen in een sport dan kost dat veel tijd en dat had ik er niet voor over.
Ik heb het al zeker tien jaar niet meer gedaan, dus het meeste wat ik had zal wel zijn weggezakt.

Ik heb wel eens een sterkere tegenstander verslagen door het Middengambiet te spelen ik had dat uit een boekje en het goed voorbereid.
Hij kende de opening niet eens en zo wist ik te winnen. (helemaal eerlijk was dat niet)

Middengambiet is een zwakke opening, normaal verlies je er mee.

PS.
Afruil is ook een soort logische serie zetten.