Moraal onder theïsten vs. atheïsten

[Georgie]

Is atheïsme de nieuwe religie?
toelichting:
Bedoeld wordt hier die zeer specifieke geloofsovertuiging waarin het bestaan van goden actief ontkend wordt.
In welke mate valt deze vorm van geloof, het geloof in de afwezigheid van goden, als de op het christendom volgende religie van het Westen te bezien?
Waarin ligt het onderscheid tussen het atheïstische geloof aan de ene kant en bijvoorbeeld de waarheidsopvattingen van het christendom aan de andere?

Is atheïsme de nieuwe religie? Wat denk ik …, zijn seculiere opvattingen tezamen als een nieuwe religie te bezien?

• 1. Het is een kwestie van perspectief. De meeste definities zullen atheïsme uitsluiten als religie. Ik zou ze eerder als concurrenten zien van elkaar.
  2. Een cruciaal verschil is dat religie ‘geloof’ vereist. Atheïsme verlangt geen geloof maar richt zich op een ‘kritische ingesteldheid’.
  3. Atheïsme is geen religie omdat het geen bovennatuurlijke elementen, eredienst of centrale leer heeft.
  4. Er zijn ideologieën die sterk dogmatisch zijn en die ik als een seculiere religie zou kunnen beschouwen: bv. Marxisme of extreem nationalisme, consumentisme, sciëntisme of de wetenschap als ultieme waarheid.
  5. Atheïsme valt buiten de strikte opvatting van religie omdat religie zich richt op het goddelijke, rituelen en georganiseerde eredienst. Atheïsme doet dat niet.
  6. Atheïsme is eerder een reactie tegen religie dan een aanvulling ervan.

Atheïsme is volgens mij geen nieuwe religie maar een seculier alternatief om als persoon bewust en kritisch in de wereld van vandaag te bestaan.

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag
.

Afgesplitst van Is atheïsme de nieuwe religie? Maria

[TIBERIUS CLAUDIUS]

Is atheïsme de nieuwe religie?
toelichting:
Bedoeld wordt hier die zeer specifieke geloofsovertuiging waarin het bestaan van goden actief ontkend wordt.
In welke mate valt deze vorm van geloof, het geloof in de afwezigheid van goden, als de op het christendom volgende religie van het Westen te bezien?
Waarin ligt het onderscheid tussen het atheïstische geloof aan de ene kant en bijvoorbeeld de waarheidsopvattingen van het christendom aan de andere?

Is atheïsme de nieuwe religie? Wat denk ik …, zijn seculiere opvattingen tezamen als een nieuwe religie te bezien?

• 1. Het is een kwestie van perspectief. De meeste definities zullen atheïsme uitsluiten als religie. Ik zou ze eerder als concurrenten zien van elkaar.
  2. Een cruciaal verschil is dat religie ‘geloof’ vereist. Atheïsme verlangt geen geloof maar richt zich op een ‘kritische ingesteldheid’.
  3. Atheïsme is geen religie omdat het geen bovennatuurlijke elementen, eredienst of centrale leer heeft.
  4. Er zijn ideologieën die sterk dogmatisch zijn en die ik als een seculiere religie zou kunnen beschouwen: bv. Marxisme of extreem nationalisme, consumentisme, sciëntisme of de wetenschap als ultieme waarheid.
  5. Atheïsme valt buiten de strikte opvatting van religie omdat religie zich richt op het goddelijke, rituelen en georganiseerde eredienst. Atheïsme doet dat niet.
  6. Atheïsme is eerder een reactie tegen religie dan een aanvulling ervan.

Atheïsme is volgens mij geen nieuwe religie maar een seculier alternatief om als persoon bewust en kritisch in de wereld van vandaag te bestaan.

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag

Zou amoreel niet beter zijn dan immoreel?

PS.
Wel beweren theïsten dit nu vaak over atheïsten.

[dean53]

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag

'Theïsten zijn principieel immoreel' ... Van deze uitspraak wordt ik even stil. Welke inhoud geef je aan die uitspraak? Ik kan het mij niet voorstellen wat je denkt bij 'principieel immoreel'. Misschien wil je of kan je wat verduidelijken?

[Georgie]

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag

Zou amoreel niet beter zijn dan immoreel?

Ik zie het zo:
Dieren reageren instinctief op de prikkels van buitenaf en van binnenuit. Zij hebben geen weet van goed en kwaad. Een wolf jaagt als hij honger heeft (prikkel van binnenuit). Hij ziet schapen = prooidieren (prikkel van buitenaf) dus hij doodt. Komt geen moraliteit aan te pas.
Dieren zijn niet verantwoordelijk voor hun daden. Daarom zijn het in mijn ogen a-morele wezens, dus dieren zijn amoreel.
Mensen kunnen de gevolgen van hun daden (min of meer) overzien. Zij hebben kennis van goed en kwaad. Zelfs se bijbel heeft het er al in het allereerste boek over: Adam en Eva en de boom der kennis van goed en kwaad.
Dit maakt hen verantwoordelijk voor hun daden,daarom zijn mensen morele wezens. Zij kunnen kiezen voor "het Goede" of "Het Kwade", tussen moreel en immoreel handelen.

PS.
Wel beweren theïsten dit nu vaak over atheïsten.

Klopt. De Russische schrijver Dostojevsky heeft er zelfs een turf van een roman over geschreven –"De gebroeders Karamasov"– om dit aan te tonen.
Maar zij vergissen zich. Dit is één van de vele spiegelbeelden van de waarheid waar religie in grossiert.

[HierEnNu]

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag

'Theïsten zijn principieel immoreel' ... Van deze uitspraak wordt ik even stil. Welke inhoud geef je aan die uitspraak? Ik kan het mij niet voorstellen wat je denkt bij 'principieel immoreel'. Misschien wil je of kan je wat verduidelijken?

Die uitspraken van Georgie verraste mij enorm. Ik was echt ff met stomheid geslagen!
Ik ben blij met jouw vraag en de manier waarop je die stelt, want die nodigt uit tot een
open discussie. Ik ben benieuwd hoe [en óf] Georgie zijn stellige beweringen gaat
onderbouwen en ook hoe andere theïsten en atheïsten over die uitspraken denken.

Zelf merkte ik dat ik meteen in de verdediging schoot en met mijn hakken vast in de grond stond. Door ervaring én schade en schande ietsje wijzer geworden, weet ik inmiddels dat ik dan beter kan zwijgen dan reageren. Wel ga ik met interesse de discussie volgen, want lezend
leer ik sowieso meer, dan wanneer ik nu mee zou gaan discussiëren.

[Maria]

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag

Dan moet ik direct denken aan het volgende in de christelijke leer, wat zegt:
"De mens is tot generlei goeds instaat en geneigd tot alle kwaad."
https://www.heidelbergse-catechismus.nl ... -3/vraag-8

Wat een akelig naargeestige gedachte over een medemens.

[Georgie]

'Theïsten zijn principieel immoreel' ... Van deze uitspraak wordt ik even stil. Welke inhoud geef je aan die uitspraak? Ik kan het mij niet voorstellen wat je denkt bij 'principieel immoreel'. Misschien wil je of kan je wat verduidelijken?

Zo kort mogelijk:
Moraliteit gaat over integriteit. Over medemenselijkheid. Over het dragen van verantwoordelijkheid jegens de medemens, de natuur en de wereld in het algemeen. In de kern dus over het functioneren als mens en medemens in de groep, binnen de mensheid als geheel en in de wereld in zijn totaliteit.

Theïsten hebben in allerlei variaties en onder allerlei namen een "alziende, alwetende, almachtige" bovenmenselijke, bovennatuurlijke, bovenaardse entiteit gecreëerd die hun vertelt wat "Het Goede" is en wat "Het Slechte", die erop toeziet dat de mens zich aan die regels houdt, m.a.w. gehoorzaamt. En hen naar eigen goeddunken zonder nadere verklaring daarvoor beloont of straft.

Theïsten hebben de verantwoordelijkheid voor hun denken en doen overgedragen aan een hogere autoriteit, "god", "allah", "jaweh" enz. genoemd. Zij verwarren gehoorzaamheid aan die hogere autoriteit met het dragen van eigen verantwoordelijkheid. Dat noem ik immoreel.
Daarom zijn theïsten in mijn ogen dus principieel immoreel.

[Maria]

Ik zie het zo:
Dieren reageren instinctief op de prikkels van buitenaf en van binnenuit. Zij hebben geen weet van goed en kwaad. Een wolf jaagt als hij honger heeft (prikkel van binnenuit). Hij ziet schapen = prooidieren (prikkel van buitenaf) dus hij doodt. Komt geen moraliteit aan te pas.
Dieren zijn niet verantwoordelijk voor hun daden. Daarom zijn het in mijn ogen a-morele wezens, dus dieren zijn amoreel.
Mensen kunnen de gevolgen van hun daden (min of meer) overzien. Zij hebben kennis van goed en kwaad. Zelfs se bijbel heeft het er al in het allereerste boek over: Adam en Eva en de boom der kennis van goed en kwaad.
Dit maakt hen verantwoordelijk voor hun daden,daarom zijn mensen morele wezens. Zij kunnen kiezen voor "het Goede" of "Het Kwade", tussen moreel en immoreel handelen.

Ik kan je zover volgen.
Nu zeg je dat mensen morele wezens zijn.
Maar waarom je eerdere harde uitspraak, dat theïsten immoreel zijn?
Zij hebben een eigen moraal ontwikkeld, onder het toezicht van hun leiders (igv. theïsten God dienaars).
Is dat niet in elke groep?
Maakt dat hun minder moreel?

[Georgie]

Maar om terug te keren naar de oorspronkelijke vraag van dit topic:
Nee atheïsme is niet de nieuwe religie. Kan dat ook niet zijn
"Het atheïsme" bestaat niet. mensen kunnen atheïst zijn, maar dat is iets anders.
Religies kenmerken zich door dogma's, ideologieën, rituelen, leefregels, organisaties, een hiërarchische opbouw. een doel.
Bij atheïst-zijn is er niets van dat al. Atheïst-zijn is het niet accepteren van alles wat religie tot religie maakt.

[TIBERIUS CLAUDIUS]

Er is nog een groot verschil tussen theïsten en atheïsten:
Theïsten zijn principieel immoreel
Atheïsten hebben de keuze tussen moreel en immoreel gedrag

Zou amoreel niet beter zijn dan immoreel?

Ik zie het zo:
Dieren reageren instinctief op de prikkels van buitenaf en van binnenuit. Zij hebben geen weet van goed en kwaad. Een wolf jaagt als hij honger heeft (prikkel van binnenuit). Hij ziet schapen = prooidieren (prikkel van buitenaf) dus hij doodt. Komt geen moraliteit aan te pas.
Dieren zijn niet verantwoordelijk voor hun daden. Daarom zijn het in mijn ogen a-morele wezens, dus dieren zijn amoreel.
Mensen kunnen de gevolgen van hun daden (min of meer) overzien. Zij hebben kennis van goed en kwaad. Zelfs se bijbel heeft het er al in het allereerste boek over: Adam en Eva en de boom der kennis van goed en kwaad.
Dit maakt hen verantwoordelijk voor hun daden,daarom zijn mensen morele wezens. Zij kunnen kiezen voor "het Goede" of "Het Kwade", tussen moreel en immoreel handelen.

PS.
Wel beweren theïsten dit nu vaak over atheïsten.

Bij dieren is wel degelijk een aanzet naar moreel gedrag aanwezig denk ik.

Een goed voorbeeld is het overgave gedrag na een gevecht bij veel diersoorten na een gevecht.
De winnaar doodt dan de ander niet, maar laat hem gaan.

Honden kunnen echt spijt hebben van een wandaad en kunnen zich dat goed aantrekken.
(Bij katten kun je dat wel vergeten. )


Zo is er wel meer op te noemen denk ik.

Maar nogmaals ten overvloede vermeld.
Dit is niet het zelfde als veel menselijk handelen, wel kan de mens dat daaruit ontwikkeld hebben.

Klopt. De Russische schrijver Dostojevsky heeft er zelfs een turf van een roman over geschreven –"De gebroeders Karamasov"– om dit aan te tonen.
Maar zij vergissen zich. Dit is één van de vele spiegelbeelden van de waarheid waar religie in grossiert.

[Georgie]

Ik zie het zo:
Dieren reageren instinctief op de prikkels van buitenaf en van binnenuit. Zij hebben geen weet van goed en kwaad. Een wolf jaagt als hij honger heeft (prikkel van binnenuit). Hij ziet schapen = prooidieren (prikkel van buitenaf) dus hij doodt. Komt geen moraliteit aan te pas.
Dieren zijn niet verantwoordelijk voor hun daden. Daarom zijn het in mijn ogen a-morele wezens, dus dieren zijn amoreel.
Mensen kunnen de gevolgen van hun daden (min of meer) overzien. Zij hebben kennis van goed en kwaad. Zelfs se bijbel heeft het er al in het allereerste boek over: Adam en Eva en de boom der kennis van goed en kwaad.
Dit maakt hen verantwoordelijk voor hun daden,daarom zijn mensen morele wezens. Zij kunnen kiezen voor "het Goede" of "Het Kwade", tussen moreel en immoreel handelen.

Ik kan je zover volgen.
Nu zeg je dat mensen morele wezens zijn.
Maar waarom je eerdere harde uitspraak, dat theïsten immoreel zijn?
Zij hebben een eigen moraal ontwikkeld, onder het toezicht van hun leiders (igv. theïsten God dienaars).
Is dat niet in elke groep?
Maakt dat hun minder moreel?

Moraliteit betekent voor mij kennis van goed en kwaad en de verantwoordelijkheid voor zijn daden accepteren.
Mensen kennen dat verschil. Zij kunnen kiezen voor goed of kwaad gedrag en het accepteren van de verantwoordelijkheid ervoor.
Ook theïsten zouden die keuze kunnen maken, maar zij hebben ervoor gekozen die verantwoordelijkheid over te dragen aan die hogere autoriteit die hen vertelt wat "Goed" of "Kwaad" is. dat noem ik immoreel

Wat jij 'een eigen moraal' noemt is de vergissing die zij maken: gehoorzaamheid aan een hogere autoriteit vs verantwoordelijkheid accepteren.
Een knecht die een gouden helm steelt doet dat in opdracht. Hij verwijst voor de verantwoordelijkheid ervan naar de opdrachtgever. Een ambtenaar die de protocollen volgt en daarmee groot leed veroorzaakt verwijst voor de verantwoordelijkheid naar de opdrachtgever die hem de protocollen voorschreef. De gelovige die tegen abortus is en tegen een zelfgekozen waardige dood verwijst voor de verantwoordelijkheid van deze houding naar zijn hogere autoriteit.

Natuurlijk ontslaat deze manier van denken en doen hen niet van hun eigen verantwoordelijkheid. Daarom noem ik het immoreel.

[gerard_m]

Theïsten hebben de verantwoordelijkheid voor hun denken en doen overgedragen aan een hogere autoriteit, "god", "allah", "jaweh" enz. genoemd. Zij verwarren gehoorzaamheid aan die hogere autoriteit met het dragen van eigen verantwoordelijkheid. Dat noem ik immoreel.
Daarom zijn theïsten in mijn ogen dus principieel immoreel.

Dit is niet alleen een generalisatie over de grote meerderheid van de mensen, maar er zit ook een denkfout onder.

Of je nu staat achter een godsbeeld, een politieke stroming of een maatschappelijke beweging: in de meeste gevallen geeft dat slechts een richting of een kader aan. Daarbinnen probeert het gros van de mensen zijn/ haar verantwoordelijkheid te nemen.

Veel theisten hebben een godsbeeld dat helemaal geen gehoorzaamheid eist. Het gaat om moraal, een beeld van wat het goede is. Maar dat hebben milieu activisten of socialisten ook.
Bij slechts een deel van de theisten draait het om gehoorzaamheid, en daar zijn theisten zeker niet uniek in (inmiddels geldt hetzelfde voor de meeste Republikeinen).

Atheïst-zijn is het niet accepteren van alles wat religie tot religie maakt.

A-theist zijn betekent niets meer dan geen theist zijn. Je kunt het verschijnsel religie gewoon accepteren.

[dean53]

'Theïsten zijn principieel immoreel' ... Van deze uitspraak wordt ik even stil. Welke inhoud geef je aan die uitspraak? Ik kan het mij niet voorstellen wat je denkt bij 'principieel immoreel'. Misschien wil je of kan je wat verduidelijken?

Zo kort mogelijk:
Moraliteit gaat over integriteit. Over medemenselijkheid. Over het dragen van verantwoordelijkheid jegens de medemens, de natuur en de wereld in het algemeen. In de kern dus over het functioneren als mens en medemens in de groep, binnen de mensheid als geheel en in de wereld in zijn totaliteit.

Theïsten hebben in allerlei variaties en onder allerlei namen een "alziende, alwetende, almachtige" bovenmenselijke, bovennatuurlijke, bovenaardse entiteit gecreëerd die hun vertelt wat "Het Goede" is en wat "Het Slechte", die erop toeziet dat de mens zich aan die regels houdt, m.a.w. gehoorzaamt. En hen naar eigen goeddunken zonder nadere verklaring daarvoor beloont of straft.

Theïsten hebben de verantwoordelijkheid voor hun denken en doen overgedragen aan een hogere autoriteit, "god", "allah", "jaweh" enz. genoemd. Zij verwarren gehoorzaamheid aan die hogere autoriteit met het dragen van eigen verantwoordelijkheid. Dat noem ik immoreel.
Daarom zijn theïsten in mijn ogen dus principieel immoreel.

Zo is het me duidelijk, dank daarvoor. Ik begreep het principieel niet zo in zijn veralgemeende vorm als dat het voor alle theïsten (mag ik zeggen 'gelovigen in een opperwezen?) zou gelden. Moraliteit en ethisch handelen zo meen ik, komen tot uiting in gedrag, zoals je zegt in bijvoorbeeld medemenselijkheid en verantwoordelijkheidszin.

Openbaringsgodsdiensten volgen inderdaad een gedragscode die vastligt in geboden en verboden of die vastliggen in artikelen van het geloof in die godsdienst.

Zijn de gelovigen die deze geboden en verboden (wetten?) uitvoeren dan principieel immoreel?
Ik denk dat zij immoreel handelen als zij de geboden overtreden of er zich niet naar gedragen. In een overtreding wordt de integriteit geschonden van zowel het gebod als wel van de eigen principes.
Als de gelovigen de wetten naleven dan schenden zij hun integriteit van hun godsdienstbeleving niet. Dan handelen zij niet immoreel maar bouwen juist aan vertrouwen en eerlijkheid in hun relaties.
Dat geldt volgens mij ook zo voor het nemen van verantwoordelijkheid.

Immoreel handelen zie ik niet als eigen aan de persoon maar eigen aan de gedragingen van een persoon. Iemand gedraagt zich immoreel maar is daarom niet per definitie immoreel.
Als iemand getuige is van onbillijke behandeling maar niets doet om dit te verhelpen uit angst voor sociale afzondering of conflict, dan wordt hierdoor zijn morele integriteit geschonden. De persoon is daarom niet principieel immoreel maar zijn gedrag is een schending van zijn morele integriteit.

[axxyanus]

Is atheïsme de nieuwe religie? Wat denk ik …, zijn seculiere opvattingen tezamen als een nieuwe religie te bezien?

• 1. Het is een kwestie van perspectief. De meeste definities zullen atheïsme uitsluiten als religie. Ik zou ze eerder als concurrenten zien van elkaar.
  2. Een cruciaal verschil is dat religie ‘geloof’ vereist. Atheïsme verlangt geen geloof maar richt zich op een ‘kritische ingesteldheid’.
  3. Atheïsme is geen religie omdat het geen bovennatuurlijke elementen, eredienst of centrale leer heeft.
  4. Er zijn ideologieën die sterk dogmatisch zijn en die ik als een seculiere religie zou kunnen beschouwen: bv. Marxisme of extreem nationalisme, consumentisme, sciëntisme of de wetenschap als ultieme waarheid.
  5. Atheïsme valt buiten de strikte opvatting van religie omdat religie zich richt op het goddelijke, rituelen en georganiseerde eredienst. Atheïsme doet dat niet.
  6. Atheïsme is eerder een reactie tegen religie dan een aanvulling ervan.

Atheïsme is volgens mij geen nieuwe religie maar een seculier alternatief om als persoon bewust en kritisch in de wereld van vandaag te bestaan.

Wat ik altijd raar vind is dat men atheïsme bij dit soort zaken op het zelfde nivo zet als religies. Atheïsme IMO hoort op het zelfde nivo als theïsme. Onder theïsme heb je dan de theïstische beschouwingen zoals het christendom, hindoeïsme, .... Onder atheïsme heb je dan atheïstische beschouwingen zoals vrijzinnig humanisme of het communisme.

Maar het heeft IMO even weinig zin om het atheïsme op zich als een soort levensbeschouwing te zien als het zinnig is om theïsme op zich als een levensbeschouwing of religie te zien.

[Maria]

Moraliteit betekent voor mij kennis van goed en kwaad en de verantwoordelijkheid voor zijn daden accepteren.
Mensen kennen dat verschil. Zij kunnen kiezen voor goed of kwaad gedrag en het accepteren van de verantwoordelijkheid ervoor.
Ook theïsten zouden die keuze kunnen maken, maar zij hebben ervoor gekozen die verantwoordelijkheid over te dragen aan die hogere autoriteit die hen vertelt wat "Goed" of "Kwaad" is. dat noem ik immoreel

Wat jij 'een eigen moraal' noemt is de vergissing die zij maken: gehoorzaamheid aan een hogere autoriteit vs verantwoordelijkheid accepteren.
Een knecht die een gouden helm steelt doet dat in opdracht. Hij verwijst voor de verantwoordelijkheid ervan naar de opdrachtgever. Een ambtenaar die de protocollen volgt en daarmee groot leed veroorzaakt verwijst voor de verantwoordelijkheid naar de opdrachtgever die hem de protocollen voorschreef. De gelovige die tegen abortus is en tegen een zelfgekozen waardige dood verwijst voor de verantwoordelijkheid van deze houding naar zijn hogere autoriteit.

Natuurlijk ontslaat deze manier van denken en doen hen niet van hun eigen verantwoordelijkheid. Daarom noem ik het immoreel.

Alle mensen die deel uitmaken van een gemeenschap, wat voor groep dan ook, zijn onderhevig aan de moraliteit van die groep.
Aan de hand daarvan zijn er wetten gemaakt.
Dit is wat ik onder moraal versta en eens kan zijn met wat Wikpedia beschrijft.

Moraal of zeden is de opdeling van handelingen of gedragingen, binnen een samenleving, in twee soorten gedragsregels. Enerzijds zijn er de handelingen die als correct of wenselijk worden gezien, en anderzijds zijn er de taboes: handelingen die dat niet zijn.

In het dagelijks spraakgebruik is 'ethiek' min of meer synoniem voor moraal. In de filosofie betekent ethiek 'moraalfilosofie', waaronder valt de verdediging van een bepaalde moraal of zedenleer. Een handeling is immoreel als ze ingaat tegen de wetten van de moraal, en moreel als ze eraan voldoet. Iets is amoreel als het goed noch slecht is.

Moraal wordt in hoge mate bepaald door traditie en de normen en waarden van een samenleving. Antropologen bestuderen samenlevingen wereldwijd, en beschrijven de verschillen en overeenkomsten in zeden en moraal. Wat 'immoreel' is in de ene samenleving kan 'normaal' gedrag zijn in de andere.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Moraal

Wetten worden gemaakt aan de hand van de moraal van de groep.
Hoe de details binnen zo'n moraal zijn ontstaan is een ander verhaal.
Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten autoriteiten, die een verschil in moraliteit zouden bepalen.
Of dat nu "de grote baas" is of anderszins een bepaalde groepsleider of de wetten binnen een religieuze groep.