Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Hier kan gedebateerd worden over de nieuwste ontwikkelingen in de wetenschap.

Moderator: Moderators

Gebruikersavatar
TIBERIUS CLAUDIUS
Superposter
Berichten: 8466
Lid geworden op: 02 mei 2017 18:24
Locatie: CAPRI

Re: Islam maakt indolent

Bericht door TIBERIUS CLAUDIUS »

Peter van Velzen schreef: 20 nov 2025 02:51
Mijns inziens is men totaal off-topic.
Je hebt gelijk.

Misschien kun je het afsplitsen, of is dat te veel gevraagd?
En als er nu meer keizers zijn geweest dan maanden, wat dan, geachte senatoren?
Gebruikersavatar
Maria
Moderator
Berichten: 17160
Lid geworden op: 05 jul 2009 15:41
Locatie: Zeeland

Re: Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Bericht door Maria »

TIBERIUS CLAUDIUS schreef: 20 nov 2025 09:22
Peter van Velzen schreef: 20 nov 2025 02:51
Mijns inziens is men totaal off-topic.
Je hebt gelijk.

Misschien kun je het afsplitsen, of is dat te veel gevraagd?
Afgesplitst van Islam maakt indolent
Goede humor versplintert de gesneden beelden in ons hoofd. - Frank Bosman.
Gebruikersavatar
heeck
Ontoombaar
Berichten: 12003
Lid geworden op: 21 aug 2006 14:19
Locatie: Leeuwarden

Re: Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Bericht door heeck »

“HierEnNu” schreef: Zelf beschouw ik "wetenschappelijk bewezen" vooral als een gidswoord:
het klinkt indrukwekkend, maar triggert bij mij eerder extra controle dan blind vertrouwen.
Daarom formuleerde ik liever expliciet wat ik onder wetenschap versta.

Wat vind jij van die omschrijving? Moet er volgens jou iets bij of af, of voldoet ze niet?
Dat lijkt me de kern van de discussie.
Als je met “wetenschappelijk bewezen” achterdochtig wordt lijkt me dat het gezondst.
Het begrip “wetenschappelijk” uitvlooien op zijn facetten vermindert terecht geen enkele achterdocht, want de meeste tijd wordt besteed aan het onderzoeken of iets wel waar genoeg is en dus met omschreven voorbehoud betrouwbaar kan worden toegepast.


Roeland
Begrip is een waan met een warm gevoel. Dus Mijdt Spijt.
Gebruikersavatar
HierEnNu
Superposter
Berichten: 7336
Lid geworden op: 03 aug 2022 15:57

Re: Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Bericht door HierEnNu »

heeck schreef: 20 nov 2025 16:19
“HierEnNu” schreef: Zelf beschouw ik "wetenschappelijk bewezen" vooral als een gidswoord:
het klinkt indrukwekkend, maar triggert bij mij eerder extra controle dan blind vertrouwen.
Daarom formuleerde ik liever expliciet wat ik onder wetenschap versta.

Wat vind jij van die omschrijving? Moet er volgens jou iets bij of af, of voldoet ze niet?
Dat lijkt me de kern van de discussie.
Als je met “wetenschappelijk bewezen” achterdochtig wordt lijkt me dat het gezondst.
Het begrip “wetenschappelijk” uitvlooien op zijn facetten vermindert terecht geen enkele achterdocht, want de meeste tijd wordt besteed aan het onderzoeken of iets wel waar genoeg is en dus met omschreven voorbehoud betrouwbaar kan worden toegepast.


Roeland
Helemaal mee eens:
  • een kritische houding bij termen als "wetenschappelijk bewezen" is gezond.
Het voorwaardelijke karakter van wetenschappelijke kennis maakt juist
dat je steeds opnieuw moet toetsen hoe betrouwbaar iets is.

In mijn geval kwam daar nog iets bij, want mijn punt was daarnaast
dat Tiberius hele disciplines afwees zonder enige onderbouwing.

Juist daarom heb je duidelijke criteria nodig om kwakzalverij, pseudowetenschap en
zowel niet-empirische als empirische wetenschap van elkaar te onderscheiden.
Zonder zulke handvatten blijft het bij willekeur, en dat lijkt me precies wat wetenschap wil voorkomen.
Antisemitische uitingen stoppen helpt bestrijding antisemitisme.
. . . . . . . . . . . . We will dance again!
De meeste mensen 'weten' dat God bestaat: God bestaat niet!
.Ik vind jou zelf verantwoordelijk voor jouw interpretatie.
Gebruikersavatar
heeck
Ontoombaar
Berichten: 12003
Lid geworden op: 21 aug 2006 14:19
Locatie: Leeuwarden

Re: Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Bericht door heeck »

“HierEnNu” schreef: Zonder zulke handvatten blijft het bij willekeur, en dat lijkt me precies wat wetenschap wil voorkomen.
Dat gaat niet, want dan zou je alle tussentijdse publikaties en lezingen ook willen voorkomen. Het blijft daarom ook een grote eigen verantwoordelijkheid.
Denk bijvoorbeeld aan Linus Pauling, een gerenommeerd wetenschapper, die al enthousiast een boek voor het grote publiek over kanker en vitamine C schreef waar velen, voortijdig dus, in meegingen.
“Wikipedia” schreef: . . .

Linus Pauling hield zich in zijn latere leven intensief bezig met de werking van vitamine. Hij constateerde dat de meeste vitamines, in tegenstelling tot farmaca, in hoge doseringen vrijwel niet toxisch zouden zijn. Dit leidde mede tot zijn opvatting dat de optimale dosering van vitamines veel hoger ligt dan wat via een normale voeding aan vitamines wordt binnengekregen. Hij meende dat gebruik van hoge doses vitamine C bescherming kan bieden ter vermindering van of ter voorkoming van een aantal ziektes. Zijn opvattingen over vitamine C kregen geen voet in de medische wetenschap, maar kregen wel populariteit onder consumenten
Roeland
Begrip is een waan met een warm gevoel. Dus Mijdt Spijt.
Gebruikersavatar
gerard_m
Superposter
Berichten: 5492
Lid geworden op: 21 mei 2010 15:49

Re: Islam maakt indolent

Bericht door gerard_m »

ChaimNimsky schreef: 19 nov 2025 22:36
gerard_m schreef: 19 nov 2025 22:25 Stellingen over een verband tussen karakter of levensloop en de stand van de sterren bij de geboorte, zijn op zich prima statistisch te onderzoeken, mits de stelling voldoende concreet is.

In de praktijk hebben astrologen echter zelden de neiging het verhaal concreet te maken of te laten onderzoeken.
De onderzoeksresultaten van astrologie zijn niet herhaalbaar, laten geen falsifieerbare effecten zien en de claims worden niet aangepast op basis van de resultaten.
Op zichzelf kunnen claims van astrologen weerlegd worden of juist bevestigd worden.
Astrologie legt een causaal verband tussen twee verschijnselen, net als bijvoorbeeld een Econoom dit doet.
Voor een astroloog zijn dit verbanden tussen standen van hemellichamen en karakters of gebeurtenissen.
Of dat verband er daadwerkelijk is, kun je op zich gemakkelijk (statistisch) onderzoeken, mits zo'n stelling concreet wordt geformuleerd.

Je bedoelt denk ik dat -indien zo'n verband daadwerkelijk zou blijken te bestaan- de onderliggende theorieen van de astroloog nog niet bewezen zijn.
Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht. (H.M. van Randwijk)
Gebruikersavatar
axxyanus
Moderator
Berichten: 12300
Lid geworden op: 08 nov 2008 21:23

Re: Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Bericht door axxyanus »

HierEnNu schreef: 20 nov 2025 19:21 Juist daarom heb je duidelijke criteria nodig om kwakzalverij, pseudowetenschap en
zowel niet-empirische als empirische wetenschap van elkaar te onderscheiden.
Zonder zulke handvatten blijft het bij willekeur, en dat lijkt me precies wat wetenschap wil voorkomen.
Zo'n duidelijke criteria bestaan niet. Er is geen scherpe grens tussen wat nog wel wetenschap is en wat niet. o.a. omdat er grenswetenschap bestaat. Het is een beetje zoals het onderscheid tussen dag en nacht. Door de schemerzone is er geen scherpe grens te trekken. Maar het is natuurlijk niet zo dat je door het onbreken van een duidelijke scheidingslijn helemaal zonder handvaten zit en het uitsluitend willekeur zou zijn.
Al mijn hier gebrachte meningen, zijn voor herziening vatbaar.
De illusie het verleden te begrijpen, voedt de illusie dat de toekomst voorspelbaar en beheersbaar is -- naar Daniël Kahneman
Gebruikersavatar
TIBERIUS CLAUDIUS
Superposter
Berichten: 8466
Lid geworden op: 02 mei 2017 18:24
Locatie: CAPRI

Re: Islam maakt indolent

Bericht door TIBERIUS CLAUDIUS »

gerard_m schreef: 20 nov 2025 22:33
ChaimNimsky schreef: 19 nov 2025 22:36
gerard_m schreef: 19 nov 2025 22:25 Stellingen over een verband tussen karakter of levensloop en de stand van de sterren bij de geboorte, zijn op zich prima statistisch te onderzoeken, mits de stelling voldoende concreet is.

In de praktijk hebben astrologen echter zelden de neiging het verhaal concreet te maken of te laten onderzoeken.
De onderzoeksresultaten van astrologie zijn niet herhaalbaar, laten geen falsifieerbare effecten zien en de claims worden niet aangepast op basis van de resultaten.
Op zichzelf kunnen claims van astrologen weerlegd worden of juist bevestigd worden.
Astrologie legt een causaal verband tussen twee verschijnselen, net als bijvoorbeeld een Econoom dit doet.
Voor een astroloog zijn dit verbanden tussen standen van hemellichamen en karakters of gebeurtenissen.
Of dat verband er daadwerkelijk is, kun je op zich gemakkelijk (statistisch) onderzoeken, mits zo'n stelling concreet wordt geformuleerd.

Je bedoelt denk ik dat -indien zo'n verband daadwerkelijk zou blijken te bestaan- de onderliggende theorieen van de astroloog nog niet bewezen zijn.
Astrologie werkt vooral met de schijnbare posities van planeten.
Deze zijn echter niet werkelijk invariant, astronomen kunnen vrij eenvoudig bepalen hoe die stand is in 3419 zal zijn. inclusief de verandering van de positie van de sterren welke uit het zicht raken en welke inzicht komen.
Astrologen zouden dus hiermee de toekomst over duizenden jaren kunnen voorspellen.
Helaas lukt het voorspellen van de volgende dag al niet zo best. :D
En als er nu meer keizers zijn geweest dan maanden, wat dan, geachte senatoren?
Gebruikersavatar
axxyanus
Moderator
Berichten: 12300
Lid geworden op: 08 nov 2008 21:23

Re: Islam maakt indolent

Bericht door axxyanus »

Mullog schreef: 19 nov 2025 16:30
axxyanus schreef: 19 nov 2025 15:27 @HierEnNu

Als astrologie voor jou een stap te ver is. Wat denk je dan over schaken? Kan schaken een academische discipline worden?
Me verder niet met de discussie willen bemoeien maar volgens mij is schaken een academische discipline.
Het is zeker een discipline. De vraag is natuurlijk wat er met "academische" bedoeld wordt. Mijn indruk was dat ChaimNimsky het als synoniem voor universitair gebruikte en ik heb geen weet van universiteiten die gediplomeerde schakers afleveren.

De vraag is ook of schaken onder wetenschap zou vallen. Dat lijkt mij een stap te ver.
Al mijn hier gebrachte meningen, zijn voor herziening vatbaar.
De illusie het verleden te begrijpen, voedt de illusie dat de toekomst voorspelbaar en beheersbaar is -- naar Daniël Kahneman
Gebruikersavatar
axxyanus
Moderator
Berichten: 12300
Lid geworden op: 08 nov 2008 21:23

Re: Islam maakt indolent

Bericht door axxyanus »

ChaimNimsky schreef: 19 nov 2025 21:49
axxyanus schreef: 18 nov 2025 21:23
HierEnNu schreef: 18 nov 2025 11:28 ChaimNimsky gaf een helder onderscheid tussen empirische en niet-empirische wetenschappen, op basis van methode, toetsbaarheid en reproduceerbaarheid.
Maar hij gaf geen onderscheid tussen een niet-empirische wetenschap en niet wetenschap. Wat is bv het belangrijk onderscheid tussen astrologie en theologie zodat het eerste geen academische wetenschap kan zijn en het tweede wel?
Astrologie faalt op falsifieerbaarheid, herhaalbaarheid en onafhankelijke verificatie. Theologie bestudeert niet of God empirisch meetbaar bestaat, maar onderzoekt historische bronnen, religieuze praktijken en de maatschappelijke effecten.
Theologie is een paraplu term. Ja op sommige universiteiten is dat een deel van wat er gebeurd. Maar er zijn ook heel wat theologen die op basis van o.a. die historische bronnen denken iets tastbaars over god zelf of het bovennatuurlijke te kunnen zeggen en wat die personen doet, staat ook gekend als theologie.
ChaimNimsky schreef: 19 nov 2025 21:49Theologie gebruikt academisch erkende onderzoeksmethoden, zoals historische en filologische analyse, sociologische en antropologische benaderingenen en is daarom binnen de universiteit een legitieme geesteswetenschappelijke discipline.
Sommige theologie.

Denk je eens in wat een verwarring er zijn als de astronomen nog steeds het woord "astrologie" zouden gebruiken voor hun discipline. Dat is de toestand waarin we ons nu bevinden met "theologie". Het wordt tijd dat de serieuze theologen zich afscheiden van de rest. En zolang die scheiding niet gebeurt, wordt er IMO veel te laks omgegaan met het woord "wetenschap" als je gewoon theologie als een wetenschap bestempeld.
Al mijn hier gebrachte meningen, zijn voor herziening vatbaar.
De illusie het verleden te begrijpen, voedt de illusie dat de toekomst voorspelbaar en beheersbaar is -- naar Daniël Kahneman
Gebruikersavatar
TIBERIUS CLAUDIUS
Superposter
Berichten: 8466
Lid geworden op: 02 mei 2017 18:24
Locatie: CAPRI

Re: Islam maakt indolent

Bericht door TIBERIUS CLAUDIUS »

axxyanus schreef: 21 nov 2025 08:29
Mullog schreef: 19 nov 2025 16:30
axxyanus schreef: 19 nov 2025 15:27 @HierEnNu

Als astrologie voor jou een stap te ver is. Wat denk je dan over schaken? Kan schaken een academische discipline worden?
Me verder niet met de discussie willen bemoeien maar volgens mij is schaken een academische discipline.
Het is zeker een discipline. De vraag is natuurlijk wat er met "academische" bedoeld wordt. Mijn indruk was dat ChaimNimsky het als synoniem voor universitair gebruikte en ik heb geen weet van universiteiten die gediplomeerde schakers afleveren.

De vraag is ook of schaken onder wetenschap zou vallen. Dat lijkt mij een stap te ver.
Het bestuderen van spelletjes behoort tot de wiskunde en men kan er statistiek op bedrijven.
Martin Gardner deed dat vaak in zijn reeks Mathimatical Games. (een aanrader)
Hij kwam o.a. met de paarden sprongen op alternatieve borden.

Het bestuderen van een spel als Schaken is in mijn ogen wetenschappelijk, schaken zelf echter niet.

Net zo als:
Het bestuderen van Geloven is wetenschap, Geloven zelf is onwetenschappelijk.
En als er nu meer keizers zijn geweest dan maanden, wat dan, geachte senatoren?
Gebruikersavatar
axxyanus
Moderator
Berichten: 12300
Lid geworden op: 08 nov 2008 21:23

Re: Islam maakt indolent

Bericht door axxyanus »

HierEnNu schreef: 19 nov 2025 18:28 Ik wil toe naar de definitie van wetenschap. Tiberius stelde eerder dat een definitie
van wetenschap niet mogelijk is. Toch is dat precies waar de discussie wat mij betreft om draait:
  • welke criteria bepalen wat wél en wat géén wetenschap is?
Kan best zijn dat mijn dappere pogingen als leek niet voldoen:
  • wat is jouw definitie van wetenschap?
Indien disciplines als filosofie, economie, psychologie, sociologie, geschiedenis en rechtsgeleerdheid onder jouw definitie van wetenschap vallen, dan kan ik wel wat verschillende scholen binnen die wetenschapsdomeinen opsommen. en dan zien we daar hetzelfde patroon:
  • verschillende scholen die elkaar tegenspreken, zonder dat dit hun academische status aantast.
Wat hen [volgens mij!] binnen de wetenschap houdt, is
methodologische toetsbaarheid binnen het gekozen kader, niet uniformiteit van conclusies.
Ik ga hier niet alle voorbeelden aflopen --- niet allemaal wat mij betreft --- maar laat ik er psychologie uitpikken. Is psychologie een wetenschap? Het antwoord op die vraag is niet zo eenvoudig omdat wat er onder die stempel schuilgaat niet zo eenduidig is. Er wordt onder die stempel, wetenschap bedreven maar onder die stempel ligt ook heel wat anders. Therapeuten die hun cliënten helpen, bedrijven geen wetenschap. En als een therapeut op dat vlak niet de nodige voorzorgmaatregelen nemen, loopt hij het risico om op basis van zijn praktijkervaring tot heel onwetenschappelijke besluiten te komen.

En wat mij betreft, zijn stromingen een sterke aanduiding voor waar het wetenschappelijk wankel wordt.
HierEnNu schreef: 19 nov 2025 18:28'uniformiteit in conclusies'[/i] nergens als voorwaarde om een vakgebied wetenschappelijk te kunnen noemen. Is dat volgens jou een eis binnen een empirische wetenschap, of hanteer je een ander criterium
Maar waar er echte wetenschap bedreven wordt, wordt een gebrek aan uniformiteit gezien als een nog steeds open vraag. Als er meerdere stromingen zijn die elk de neiging hebben om te beweren dat de vraag wel degelijk beantwoord is en dat zij het juiste antwoord hebben en die anderen niet, dan wordt op dat punt niet langer wetenschap beoefend.
Al mijn hier gebrachte meningen, zijn voor herziening vatbaar.
De illusie het verleden te begrijpen, voedt de illusie dat de toekomst voorspelbaar en beheersbaar is -- naar Daniël Kahneman
Gebruikersavatar
dikkemick
Adelaar
Berichten: 23084
Lid geworden op: 07 mar 2013 18:36

Re: Wanneer is iets wetenschappelijk en wanneer niet.

Bericht door dikkemick »

Sander Donkers, columnist, omschreef het zo:

Uit onderzoek is gebleken dat er veel wordt onderzocht. Voor niet-wetenschappers is het vaak lastig om de resultaten op waarde te schatten. Je moet niet klakkeloos vertrouwen op alles wat in de kranten staat, maar 'eigen onderzoek' met conclusies als dat de aarde een reptiel is en Barack Obama een grote pannenkoek (of andersom), dat is weer het andere uiterste.

Wat te denken van de nieuwste bevinding die ik op internet las: wie hardop tegen zichzelf praat, is minder vaak ziek en veroudert niet of nauwelijks. Ik weet niet of ik de ontdekker van dit 'internal unloading effect' serieus moet nemen, mijn spiegelbeeld spreekt het tegen, maar het klinkt zo logisch: hou emoties binnen en ze vreten je op. Dus pleur ze op straat, ook al loopt iedereen dan met een boog om je heen.

Wát een cadeau: ik ben niet gek, ik deed gewoon al aan 'selfcare' toen het woord nog moest worden uitgevonden.
Logic will get you from A to B. Imagination will take you everywhere. Zulks is om moverende reden evident!
Einstein/Mick
Gebruikersavatar
axxyanus
Moderator
Berichten: 12300
Lid geworden op: 08 nov 2008 21:23

Re: Islam maakt indolent

Bericht door axxyanus »

TIBERIUS CLAUDIUS schreef: 21 nov 2025 09:17 Het bestuderen van spelletjes behoort tot de wiskunde en men kan er statistiek op bedrijven.
Martin Gardner deed dat vaak in zijn reeks Mathimatical Games. (een aanrader)
Hij kwam o.a. met de paarden sprongen op alternatieve borden.

Het bestuderen van een spel als Schaken is in mijn ogen wetenschappelijk, schaken zelf echter niet.
Zo is er een wiskundige die op basis van surreële nummers, het spel go heeft bestudeerd en heeft als ik het goed heb op dat vlak zelfs bijdragen geleverd wat het eindspel betreft.

John Horton Conway legt het o.a.uit in zijn boek: On number and games.

Later kwam daar nog de bundel bij: Winning Ways for Your Mathematical Plays door Elwyn R. Berlekamp, John H. Conway, and Richard K. Guy
Al mijn hier gebrachte meningen, zijn voor herziening vatbaar.
De illusie het verleden te begrijpen, voedt de illusie dat de toekomst voorspelbaar en beheersbaar is -- naar Daniël Kahneman
Gebruikersavatar
Mullog
Bevlogen
Berichten: 2589
Lid geworden op: 02 nov 2016 17:20

Re: Islam maakt indolent

Bericht door Mullog »

axxyanus schreef: 21 nov 2025 08:29
Mullog schreef: 19 nov 2025 16:30
axxyanus schreef: 19 nov 2025 15:27 @HierEnNu

Als astrologie voor jou een stap te ver is. Wat denk je dan over schaken? Kan schaken een academische discipline worden?
Me verder niet met de discussie willen bemoeien maar volgens mij is schaken een academische discipline.
Het is zeker een discipline. De vraag is natuurlijk wat er met "academische" bedoeld wordt. Mijn indruk was dat ChaimNimsky het als synoniem voor universitair gebruikte en ik heb geen weet van universiteiten die gediplomeerde schakers afleveren.

De vraag is ook of schaken onder wetenschap zou vallen. Dat lijkt mij een stap te ver.
Als ik naar de schaakwereld kijk dan zie ik:
  • Een eindelozereeks publicaties, zowel tijdschriftenals boeken
  • Titulatuur op basis van eisen, grootmeester, meester, fide meester
  • Verschillende disciplines, partijen, probleemschaak, eindspel studies
  • Onderzoek, zo zijn de eindspelen met 7 stukken of minder in alle mogelijke combinaties uitgewerkt
  • Botwinnikheeft in Ruslandeen schaak academie opgericht ( ok weet niet of die nog bestaat)
Met name het laatste punt is twijfelachtig. Maar voor de rest ...
Zo moet ge dat zien, we worden geboren en we gaan dood, daar tussendoor begaan we stommiteiten (hoofdinspecteur van In, Aspe)
Plaats reactie