Er is (natuurlijk) weer meningsverschil over welke tijd 'Middeleeuwen' genoemd dient te worden. Maar, niet op een decenniumpje kijkend, zou je voorzichtig mogen zeggen: van o·n·g·e·v·e·e·r (!) 500 n.C. tot o·n·g·e·v·e·e·r (!) 1500 n.C.
Aanvankelijk werd die periode vooral door de Italiaanse humanisten (15de eeuw) negatief beoordeeld omdat men in die Middeleeuwen de klassieke oudheid niet goed kende en slecht Latijn schreef. Ieder zo zijn normen en waarden.
De Romantiek, na de Verlichting en het Rationalisme, zag het allemaal wat positiever: als het eerste gedeelte van de moderne tijd, waarin essentiële factoren van de hedendaagse westerse samenleving zijn gevormd.
Heden ten dage is het een problematisch maar onontbeerlijk begrip, niet door iedereen op dezelfde manier ingevuld, noch wat tijd betreft, noch wat gebied betreft. Zo gaat het nu eenmaal in de wetenschap.
Wij zijn vanzelfsprekend een geweldig stuk ontwikkelder dan die Middeleeuwers. En nu ga ik écht niet alle ‘zegeningen’ van onze tijd, de ‘post-moderne’ (of heeft hij intussen alweer een andere naam?) opsommen. Nou… eentje dan: ze hadden toen nog geen internet en dus geen discussieforums daarop.
Momenteel ben ik aan het lezen in Karen Armstrong ‘De GROTE transformatie’. En zij beschrijft daar de culturele en religieuze ontwikkelingen in de periode 900 v.C. tot 200 v.C. van vier grote bevolkingsgroepen: de Chinezen, de Voor-Indiërs, de volkeren in het Nabije Oosten (Joden en Arabieren) en de Grieken. Dat zijn dus vier verschillende en toch op vele plaatsen overeenkomende ‘beschavingen’.
En in al die beschavingen kwamen naast de vele stommeriken ook een aantal ‘wijzen’ voor. En het geinige of onthutsende is: er is blijkbaar helemaal niets nieuws onder de zon! Afgezien dan van die technische verworvenheden. Het gaat er op dit moment in onze ‘moderne beschaving’ nog precies hetzelfde aan toe als toen.
En dan te bedenken dat er in diezelfde periode nog zoveel meer beschavingen waren, dat er millennia voor 900 v.C. al beschavingen waren geweest, die – slechts een paar sporen achterlatend – van de aardbodem zijn verdwenen. Vanmorgen las ik in m’n krant: ‘700.000 jaar geleden leefden er al mensen aan de Noordzee kust’. Wo sind sie geblieben?
De geschiedenis blijft zich maar herhalen. Of we er veel wijzer van zijn geworden? Ik vraag het me af. Mijn indruk is dat we nog steeds op zinloze manier ruziën en – tenzij we ‘beschaafd’ zijn – elkaar of volledig koeioneren of de hersens inslaan n.a.v. zaken waarvan we nauwelijks of helemaal geen ‘weet’ hebben. Misschien is het over 1000 jaar de vraag: Wo sind wir geblieben?
Wat mij betreft: de ‘geleerden’ vechten het maar uit. Maar… die Armstrong: warm aanbevolen! Er is meer betrekkelijk dan althans ik tot nu toe besefte.
Groeten.
Fons.
