Interessante speech (mij al bekend overigens, maar in een goede film zie je bij elk herbeschouwen weer meer diepte dan daarvoor).
Het bestaan van religie wordt door Dennett aannemelijk gemaakt vanuit evolutionair oogpunt (hoe anders?). Religie als memetische parasiet. Scherp gevorkte analogieën/feiten ook, zoals: "gefokte schapen zijn dommer dan hun ongedomesticeerde soortgenoten" en "een koekoeksjong is zich van geen schaamte bewust".
Hij berijdt 'mijn' stokpaardje van
agent-detection , als basisprincipe voor het ontstaan van religie en maakt de connectie tussen cultuur en genetica, ofwel de coëvolutie tussen die twee, aan de hand van onder meer het volgende voorbeeld:
In prehistorische tijden zouden mensen die ongevoelig zijn voor sjamanistische rituelen zo (bij gebrek aan enig wetenschappelijk medisch alternatief), de enige toen beschikbare 'zorgverzekering', namelijk die van placebowerking, teniet doen, met als gevolg een mindere overlevingskans ten opzichte van diegenen die meegingen in de hocus-pocus van sjamanen met een vermeend lijntje naar boven.
Daarenboven, is mijn toevoeging, kan men zich afvragen hoe de denkbeelden van een uitgesproken vrijdenker zouden worden ontvangen in een cultuur waarin doorgeslagen agent detection ('mijn' definitie van religie) de norm was. Ik kan me levendig voorstellen hoe dergelijke uitlatingen de kans op overleving drastisch zou kunnen inperken en daarmee de kans op procreatie. Immers, heden ten dage nog staat in een substantieel deel van de wereld de doodstraf op atheïsme, in weerwil van beschikbare wetenschappelijke kennis. Hoe zou de wereld eruit hebben gezien in de dagen dat de mens nog van niets kón weten? Is het vreemd dat er in relatief onwetende delen van de wereld juist het soort primitieve denkbeelden heersen als het uit de weg ruimen van andersdenkenden, atheïsten voorop? Nee. Monocultuur viert hoogtij bij de gratie van onwetendheid.
Memen (de culturele variant op genen) behoeven het echter niet noodzakelijkerwijs om voor de gastheer van evolutionair voordeel te zijn of blijven. Een (in dit geval met name religieuze) meme 'behoeft' het alléén zichzelf in stand te houden doorheen de tijd om te overleven, zoals ook bij "the selfish gene" uit Dawkins beroemde standaardwerk het geval is. Het boek waarin hij het begrip meme introduceerde.
Met de huidige, op basis van wetenschap gebaseerde, medische kennis alleen al, is de religieuze meme verworden van de vanuit historisch perspectief begrijpelijke misvatting van het niet beter weten, tot een ronduit kwaadaardig virus dat de geïnfecteerde religieuze schapen intellectueel ziek maakt en/of dom houdt en intelligente geïnfecteerden veelal tot ziekte in stand houdende intellectueel oneerlijke herders.
Koekoek!