De nauwgezette betekenisloosheid van de indeling “links” en “rechts”
Geplaatst: 11 mar 2025 12:14
We hebben het over het politieke begrippenpaar “links” en “rechts”. Mijn inziens zijn deze betekenisloos, omdat ze naar zo ontzettend veel verschillende dingen verwijzen, dat het eigenlijk nooit helemaal duidelijk wordt wat er nu precies mee bedoeld wordt. Het blijft altijd een beetje vaag.
Ik denk ook dat mensen dat ergens wel een beetje fijn vinden, die betekenisloosheid. Daar kunnen ze zich lekker achter verschuilen, in plaats van een mening te hoeven vormen over complexe onderwerpen. Veel makkelijker en comfortabeler om dingen gewoon met het extreem vage “links” of “rechts” af te doen. Deze gemakzucht is volgens mij een belangrijk deel van de aantrekkingskracht.
Duizenden verschillende politieke onderwerpen waar mensen een mening over kunnen hebben. Duizenden verschillende conflicten in de geschiedenis, om duizenden verschillende redenen. En dat zou allemaal om min of meer hetzelfde gaan, het zou allemaal de kern in zich dragen van “links” tegenover “rechts”? Ik denk dus van niet, ik denk dat het een extreme versimpeling is die niet valt te rechtvaardigen. En voor minder extreme varianten van deze indeling geldt hetzelfde. Zelfs wanneer je je tot Nederland beperkt, gaat deze vlieger niet op.
Ik daag iedereen uit, die denkt dat deze begrippen wel ergens naar verwijzen, een definitie te geven. Die hoeft niet perfect te zijn, maar wel zo dat die min of meer duidelijk maakt wat het nu eigenlijk is, wat er ermee bedoeld wordt. Want of er wel echt iets bedoeld wordt, dat is wat hier en nu dus een beetje in vraag komt te staan.
Twee paragrafen uit het artikel, waarin ik dieper inga op argumenten voor deze indeling:
Wie werpt zich op ter verdediging van het gebruik van deze termen?
.
Ik denk ook dat mensen dat ergens wel een beetje fijn vinden, die betekenisloosheid. Daar kunnen ze zich lekker achter verschuilen, in plaats van een mening te hoeven vormen over complexe onderwerpen. Veel makkelijker en comfortabeler om dingen gewoon met het extreem vage “links” of “rechts” af te doen. Deze gemakzucht is volgens mij een belangrijk deel van de aantrekkingskracht.
Duizenden verschillende politieke onderwerpen waar mensen een mening over kunnen hebben. Duizenden verschillende conflicten in de geschiedenis, om duizenden verschillende redenen. En dat zou allemaal om min of meer hetzelfde gaan, het zou allemaal de kern in zich dragen van “links” tegenover “rechts”? Ik denk dus van niet, ik denk dat het een extreme versimpeling is die niet valt te rechtvaardigen. En voor minder extreme varianten van deze indeling geldt hetzelfde. Zelfs wanneer je je tot Nederland beperkt, gaat deze vlieger niet op.
Ik daag iedereen uit, die denkt dat deze begrippen wel ergens naar verwijzen, een definitie te geven. Die hoeft niet perfect te zijn, maar wel zo dat die min of meer duidelijk maakt wat het nu eigenlijk is, wat er ermee bedoeld wordt. Want of er wel echt iets bedoeld wordt, dat is wat hier en nu dus een beetje in vraag komt te staan.
Twee paragrafen uit het artikel, waarin ik dieper inga op argumenten voor deze indeling:
https://www.overstorm.nl/commentaar/de- ... en-rechts/Waar hebben we het eigenlijk over?
Maar wat bedoelen we eigenlijk, als we de termen “links” en “rechts” gebruiken? Zo min mogelijk, dat is wat mij betreft de insteek van het gebruik ervan. Ze worden vooral ingezet om te doen alsof je iets gezegd hebt. Om daar de schijn van op te wekken, terwijl je in feite iets zegt dat zo ontzettend algemeen, zo ontzettend vaag is, dat het in feite van alles en nog wat zou kunnen betekenen.
Neem nu bijvoorbeeld zoiets als een diepgevoeld respect voor orde, hiërarchie, en gezag. Dat wordt dan “rechts” genoemd. Met hetzelfde gemak echter zou je iemand “links” kunnen noemen, als hij dit als kenmerk vertoont, bijvoorbeeld in en ten tijde van de Sovjet-Unie. Of heden ten dage, met betrekking tot het gezag waar wij in Europa momenteel aan onderhevig zijn. Direct bij de allereerste stap die je middels deze begrippen zou willen zetten, kom je al onherroepelijk in de knoop en zie je, waar het in deze terminologie aan tekortschiet.
Of neem nu het nazisme. In lijn met het voorgaande zou je het als een “rechtse” beweging kunnen bestempelen. En zo heeft het nog meer kenmerken die als “rechts” te boek staan. Op ontelbare andere punten echter is het een uiterst “linkse” beweging, extreem “links” zelfs: het is een massabeweging die opkomt voor het volk en zich uitspreekt tegen de macht van de bankiers, er is sprake van een strijd voor gelijkheid en de noodzaak van een herverdeling van rijkdommen in een “nieuwe maatschappij”. Stuk voor stuk uiterst “linkse” standpunten. Niet voor niets heet het de “socialistische arbeiderspartij”. Dat is meer dan alleen maar een naam, zoals sommigen wel plegen te beweren.
Het resultaat van deze mix van eigenschappen die “links” of “rechts” genoemd kunnen worden zegt wat mij betreft alles: mensen die zichzelf als “links” beschouwen, noemen de nazipartij “rechts”, en mensen die zichzelf als “rechts” beschouwen, noemen deze juist “links.” Daarmee zien we precies hoe deze indeling werkt, en precies hoe weinig zo’n oordeel eigenlijk om het lijf heeft.
Doorgeslagen veelzijdigheid
Het is dus een beetje van beide. De nazipartij is “links” te noemen, maar ook “rechts”. En hetzelfde geldt voor vrijwel alles wat maar er maar onder deze termen door het leven gaat, voor alle religieuze stromingen en ook voor iedere stemmer en iedere politieke partij. Ze zijn allemaal een beetje “links”, en een beetje “rechts”, een beetje van dit, en een beetje van dat. Het is maar net waar je de aandacht op wenst te vestigen.
En daarmee zien we meteen al iets van een tweede probleem met de termen “links” en “rechts”. Ze betekenen, afhankelijk van wie ze gebruikt, in zeer veel gevallen eigenlijk geheel niets anders dan “goed” en “slecht”. “Ik ben het er mee eens,” of juist niet. Mensen die zichzelf “links” noemen bedoelen doorgaans “goed” als ze de term “links” in de mond nemen, en ze bedoelen “slecht” met de term “rechts”. En andersom, waardoor dezelfde slechte dingen (de nazipartij) dus door de een als “links” en door de anders juist als “rechts” worden beschouwd. Hoor ze maar eens aan, deze mensen, en zie wat er gebeurt als je de termen aldus vertaalt. Je zult zien, je snapt ze ineens een stuk beter.
Natuurlijk heb ik daarmee niet het totale gebruik van deze termen verklaard, dat ontzettend uitgebreid is. Maar wel de voornaamste, de belangrijkste, en het punt dat we daarbij steeds in het oog moeten houden is dat de onduidelijkheid die optreedt geen bijkomstig gegeven is, maar juist de hoofdzaak van het gebeuren – dat waar het hier om draait.
Vrijwel alles wat er maar is laat zich vrij exact als links of als rechts beschrijven, indien je dat zou willen. De vraag is altijd slechts wat je bedoeling is. Gebeurt er iets kwalijks in de politiek en noem je jezelf “links”? Dan noem je dat kwalijke “rechts”. Gebeurt er juist iets goeds? Dan noem je het “links”. En andersom voor wie zich “rechts” noemt. Probeer het maar eens: het zal je verbazen hoe ver je hier in kunt gaan.
Mijn kritiek op deze termen is dus hun extreme veelzijdigheid, die volledig doorslaat in totale nietszeggendheid. Het is niet dat ik niet snap wat je bedoelt als je iets of iemand “links” of “rechts” noemt, maar dat je daar eigenlijk niets anders dan een bevestiging van je eigen vooroordelen mee naar voren brengt – dat is waar mijn bezwaar om draait.
Wie werpt zich op ter verdediging van het gebruik van deze termen?
.
Tekst van bijna 10 schermpagina's copy/paste van een totaal artikel op verzoek vervangen door een kortere beschrijving.
Maria
Maria