Markt moraal
Geplaatst: 27 okt 2006 11:54
CDA-lijsttrekker Jan Peter Balkenende heeft als premier ‘normen en waarden’ op de agenda gezet, en vervolgens er niets van belang mee gedaan. De ronkende zelfgenoegzaamheid van de onlangs uitgelekte regeringsnota over dit thema doet dan ook komisch aan. Als anticlimax volgde onlangs een speciale Dag van het Respect. Als politici niet weten hoe het verder moet, stellen zij namelijk een aparte Dag voor het Probleem in. Het effect van zo’n dag is even minimaal als van die zinloze optochten tegen zinloos geweld, zolang men zich niet om de oorzaken bekommert.
Dat rechts niet verder komt dan moralistisch gepruttel, komt doordat het de ‘normen en waarden’ loskoppelt van maatschappelijke verhoudingen, ofwel niet inziet hoe juist het neoliberale marktfetisjisme met zijn privatiseringswaan, volledige commercialisering van de samenleving en de daarbij horende aanmoediging van materieel egoïsme elke moraal ondermijnt.
Zolang veel geld kan worden verdiend met amoreel gedrag en de veelverdieners als zodanig worden toegejuicht, zal dat gebeuren. Doordat de partij van Balkenende in Brussel met die van Berlusconi samenwerkt, ontbeert zijn moralisme elke geloofwaardigheid. Het onvermogen om dit te begrijpen verklaart ook waarom de in de Burkestichting verenigde neoconservatieven van Spruyt niets bereiken. Ook in zijn jongste stuk komt deze niet verder dan de roep om een ‘bezield verband’.
Niets is echter zo vernieuwend en tevens zo vernietigend, als de door hem voorgestane vrijde markt. Juist daarom is het door de Burkianen bejubelde gezin het meest een puinhoop geworden in het land van hun naaste geestverwanten: het door de Republikeinen gedomineerde Amerika.
Zolang hun ideeën op economisch terrein beperkt blijven tot populistische kreten als ‘belastingverlaging’ valt geen zinnige bijdrage te verwachten ter bestrijding van morele euvelen. Laat ik mij tot drie van zulke euvelen beperken.
Ten eerste het toegenomen geweld. Nederland is een overvol land, waarin iedereen elkaar voortdurend letterlijk in de weg zit: we hebben – tijd is geld – allemaal ongelofelijke haast. Zie hier de bron van veel agressie in het verkeer. Nog meer migranten, zoals de VVD om economische redenen propageert, zal dit niet verminderen.
Ook wordt er teveel gezopen; wie daaraan iets wil doen, moet de bieraccijns durven vervijfvoudigen, maar dat botst met heilig verklaard middenstandsbelang. Dat geldt ook voor de toenemende pretparkcultuur, die door menig gemeentebestuur als winstgevend wordt aangemoedigd. Zonder naar de Staphorster Zondag terug te verlangen: wie dat doet moet zich niet over beschonken hooligans beklagen.
Dat brengt ons op de vermaaksindustrie, die altijd platter blijkt te kunnen zijn dan tevoren gedacht. Haar succes valt niet los te zien van de invoering van de commerciële tv, het paradepaardje van de VVD. John de Mol zal zich echt niet door een preek van Balkenende laten weerhouden om een volgend wanproduct te produceren. Daarvan ziet hij pas af als dat niet meer lonend is, dat wil zeggen door invoering van een speciale Endemol-tax op Gouden Kooien ter hoogte van 99,9 procent. Misschien kan Spruyts medeconservatief A.J.Boekestijn als aanstaand VVV-kamerlid dat bewerkstelligen.
Wie over normvervaging spreekt kan, ten derde, niet om het graaigedrag in het bedrijfsleven en de publieke sector heen. Zonder – als échte ondernemers – enig persoonlijk risico te lopen, heeft zich een zelfverrijkende managersklasse geformeerd, waarin men elkaar onder het mom van marktwerking dikke salarissen toeschuift, en bij goede cijfers bonusregelingen, blij slechte cijfers gouden handdrukken garandeert.
Om deze drie zaken loopt Balkenendes club met een grote boog heen. Voor een komend kabinet-Bos ligt hier een urgente morele taak.
Thomas van der Dunk, cultuurhistoricus, in de Volkskrant.
Groeten.
Fons.
Dat rechts niet verder komt dan moralistisch gepruttel, komt doordat het de ‘normen en waarden’ loskoppelt van maatschappelijke verhoudingen, ofwel niet inziet hoe juist het neoliberale marktfetisjisme met zijn privatiseringswaan, volledige commercialisering van de samenleving en de daarbij horende aanmoediging van materieel egoïsme elke moraal ondermijnt.
Zolang veel geld kan worden verdiend met amoreel gedrag en de veelverdieners als zodanig worden toegejuicht, zal dat gebeuren. Doordat de partij van Balkenende in Brussel met die van Berlusconi samenwerkt, ontbeert zijn moralisme elke geloofwaardigheid. Het onvermogen om dit te begrijpen verklaart ook waarom de in de Burkestichting verenigde neoconservatieven van Spruyt niets bereiken. Ook in zijn jongste stuk komt deze niet verder dan de roep om een ‘bezield verband’.
Niets is echter zo vernieuwend en tevens zo vernietigend, als de door hem voorgestane vrijde markt. Juist daarom is het door de Burkianen bejubelde gezin het meest een puinhoop geworden in het land van hun naaste geestverwanten: het door de Republikeinen gedomineerde Amerika.
Zolang hun ideeën op economisch terrein beperkt blijven tot populistische kreten als ‘belastingverlaging’ valt geen zinnige bijdrage te verwachten ter bestrijding van morele euvelen. Laat ik mij tot drie van zulke euvelen beperken.
Ten eerste het toegenomen geweld. Nederland is een overvol land, waarin iedereen elkaar voortdurend letterlijk in de weg zit: we hebben – tijd is geld – allemaal ongelofelijke haast. Zie hier de bron van veel agressie in het verkeer. Nog meer migranten, zoals de VVD om economische redenen propageert, zal dit niet verminderen.
Ook wordt er teveel gezopen; wie daaraan iets wil doen, moet de bieraccijns durven vervijfvoudigen, maar dat botst met heilig verklaard middenstandsbelang. Dat geldt ook voor de toenemende pretparkcultuur, die door menig gemeentebestuur als winstgevend wordt aangemoedigd. Zonder naar de Staphorster Zondag terug te verlangen: wie dat doet moet zich niet over beschonken hooligans beklagen.
Dat brengt ons op de vermaaksindustrie, die altijd platter blijkt te kunnen zijn dan tevoren gedacht. Haar succes valt niet los te zien van de invoering van de commerciële tv, het paradepaardje van de VVD. John de Mol zal zich echt niet door een preek van Balkenende laten weerhouden om een volgend wanproduct te produceren. Daarvan ziet hij pas af als dat niet meer lonend is, dat wil zeggen door invoering van een speciale Endemol-tax op Gouden Kooien ter hoogte van 99,9 procent. Misschien kan Spruyts medeconservatief A.J.Boekestijn als aanstaand VVV-kamerlid dat bewerkstelligen.
Wie over normvervaging spreekt kan, ten derde, niet om het graaigedrag in het bedrijfsleven en de publieke sector heen. Zonder – als échte ondernemers – enig persoonlijk risico te lopen, heeft zich een zelfverrijkende managersklasse geformeerd, waarin men elkaar onder het mom van marktwerking dikke salarissen toeschuift, en bij goede cijfers bonusregelingen, blij slechte cijfers gouden handdrukken garandeert.
Om deze drie zaken loopt Balkenendes club met een grote boog heen. Voor een komend kabinet-Bos ligt hier een urgente morele taak.
Thomas van der Dunk, cultuurhistoricus, in de Volkskrant.
Groeten.
Fons.
Ik denk dat het lastig wordt, maar dat het ook welzeker ieders taak is om te kijken naar positieve ontwikkelingen. Het doorzien van zaken die beter zijn geworden zal in mijn optiek - self-fulfilling - de wereld een betere plaats maken. Ik lees niet vaak over de (sociale!) voordelen van onze markteconomie bijvoorbeeld. Dat uiteindelijk iedereen er beter van kan worden. Ik lees niet over studies die de toenemende schaarste van aardolie koppelen aan een hogere prijs, en voorspellen op welke termijn duurzame energie goedkoper zal worden dan fosiele energie. Ik lees geen studies over hoe lang - theoretisch gezien - importtarieven kunnen worden gehandhaafd voordat de eigen economie schade zal ondervinden. (En dat betekent dus dat economiën zonder importtarieven 't economische spelletje op de lange termijn zullen winnen.) De echte lange termijn kan best rooskleurig zijn!