Natuur-godsdienst of natuur-atheisme

[ongelovige]

Natuur-godsdienst of natuur-atheisme.

Mensen die het pottenbakken niet kennen, zullen zich geen Adam gemaakt uit klei voorstellen. Als je geen machtige koningen hebt kan je niet weten wat een missionaris bedoelt met een opperwezen. Mensen die geen machtige, alles omvattende bureacratie kennen, kunnen zich geen allesziende en alles overheersende oppermacht indenken.

Europa was er lange tijd van overtuigd dat primitieve samenlevingen geen goden hadden. Zo schreef Columbus aan de Spaanse koningen: de mensen hier lijken erg intelligent en we zouden er goede dienaren en Kristenen van kunnen maken, want ze blijken geen godsdienst te hebben. Nog in de negentiende eeuw schreef Darwin: er is bewijs in overvloed, indien we niet naar haastige reizigers luisteren maar naar hen die lang tussen wilden verbleven, dat er vele rassen bestaan hebben en nog steeds bestaan, die geen enkel besef hebben van één of meer goden, en die geen woorden hebben in hun taal om zulk idee uit te drukken.

Bij landbouwende stammen trof men voorouder-verering aan. In stadculturen waren de machtigste van deze voorouders uitgegroeid tot goden: sociale ongelijkheid had zich op bijna natuurlijke wijze voortgeplant van de mensenwereld naar de wereld van geesten en demonen. 'Goddelijkheid' was echter nog steeds een kwestie van rang en stand. Specifieke eigenschappen van goden zijn naderhand uitgewerkt door de klerken van beschavingen.

Aan de andere kant kenden jagers-verzamelaars, evenals vroege landbouwgemeenschappen, enkel natuurlijke wezens. Om hun wereld te duiden vergeleken ze natuur-verschijnselen met de lotgevallen van de meest intrigerende dieren. Deze filosofie, het animisme, is ontstaan en gegroeid samen met homo sapiens. Onze voorouders hebben leren denken toen ze animisten werden. Gedurende lange tijd was dit het enige, maar alom aanwezige, wereldbeeld. Door dit verleden kunnen we vandaag fysische krachten benoemen en berekenen.

Animistische scheppingsverhalen, bijvoorbeeld, laten de schepping over aan en haas (Algonkin), leguanen (Australië), een aap (Tibet) etc... Dikwijls hebben stadculturen deze legendes gerecycleerd, en men ziet dan dat een voorouder of god even in een dier verandert om diens scheppingskracht te lenen: Vishnu wordt een everzwijn, Chinese prinsen maar ook Zeus worden slangen etc...

Kristelijke priesters en predikanten waren allesbehalve gelukkig met verhalen over een feitelijk 'natuur-atheisme'. Debijbel zegt dat de eerste natuurmens met god sprak, en dus moesten de wilden zich toch nog íets herinneren.

De Jezuiet Joseph Lafiteau zette als eerste een aanval in tegen de wetenschappelijke bevindingen, aan het begin van de achttiende eeuw. Lafiteau leidde een missie in Nouvelle-France die bijna één miljoen vruchtbare ares van de Indianen had gestolen, en flink geld verdiende met de bonthandel. Hij schreef geschokt te zijn hoe barbaren altijd weer als goddeloos werden voorgesteld. Een van de sterkste bewijzen voor de noodzaak van religie, schreef hij, is dat een Hoger Wezen door alle volkeren erkend wordt.

Lafiteau kreeg weerwoord van Thomas Jefferson, wiens ouders altijd in goede verstandhouding mat de Indianen hadden geleefd en regelmatig opperhoofden te gast hadden. Jefferson verweet Lafiteau gegevens te vervalsen zoals het hem uitkwam. Lafiteau, schreef Jefferson, was een man die veel klassieke literatuur heeft gelezen, maar ondanks het feit dat hij vijf jaar onder de Noordelijke Indianen heeft verbleven als missionaris, gebruikt hij gegevens van anderen liever dan zijn eigen observaties. Een andere tegenstander was de beroemde antropoloog Edward Tylor, die opmerkte dat Lafiteau de hele klasse van geesten en demonen, gekend bij de Cariben als cemi, bij de Algonkin als manitou, bij de Huron als oki, nu met hoofdletters schrijft en verandert in een Hoger Wezen.

In 1912 publiceerde de Katholieke antropoloog Pater Wilhelm Schmidt een twaalfdelig academisch werk waarin de ideeën van Lafiteau verdedigd en uitgewerkt werden. In godsdienstige middens staat deze turf nog steeds in onverminderd aanzien. In het werk wordt 'wetenschappelijk' aangetoond hoe alle gedegenereerde wilden nog steeds een vaag begrip hebben van de 'hoghgott' die hen geschapen heeft. Zijn leer is bekend geworden als 'urmonotheism'.

Vijftig jaar na Lafiteau bezocht Georg Steller de Siberische stam van de Itelmen. Hij vindt hun mythologie scabreus en bestempelt hen als gedegradeerde geboren godslasteraars, maar twijfelt er toch niet aan dat ze een hoghgott kennen. Ook Kaang van de Khoi-san, een schelm die aanhoudend vrouwen lastig valt in allerlei pikante verhalen, werd bij gebrek aan beter tot hoghgot gepromoveerd.

Dikwijls werd, wanneer geen inheems woord voor 'god' gevonden werd, het woord voor 'hemel' zo vertaald. Daarna was het 'urmonitheism' makkelijk aan te tonen. Zo werd bijvoorbeeld Kwoth van de Afrikaanse Nuer en Tupan van de Zuid-Amerikaanse Guarani een hoghgott.

De Mende van Sierra Leone werden ondervraagd door Katholieke missonarissen die trachtten aan te tonen dat Ngewowa hun hoghgott was. De verveelde Mende vertelden hen zonder knipperen dat Ngewowa alomtegenwoordig was, en dat hij aanhoudend werd lastig gevallen door lastige blanke geesten met baarden die iedereen wilden commanderen. Uiteraard werd het antwoord met zorg opgetekend.

Ook Sir Peter Buck, zoon van een Maori moeder en één van de leidinggevende kenners van Polynesie, uitte zijn verontwaardiging over zulke vervalsingen. De ontdekking van een opperwezen genaamd Lo in Nieuw Zeeland, schrijft hij, was een verrassing voor zowel de Maori's als de Pakeha's. Dank zij zijn direkte kennis kon hij makkelijk aantonen dat de hoghgott enkele jaren eerder door Kristelijke missionarissen was ingevoerd.

De Nederlander Paul Julien doorkruiste Centraal Afrika in het begin van de twintigste eeuw om schedels en neuzen van afgelegen stammen op te meten. Later schakelde hij over op het testen van bloedgroepen. Maar de hele tijd had hij nog een ander doel: zijn meest precieuze uren met de inboorlingen zijn die waarin hij sporen van de hoghgott ontwaarde. Na lange en vermoeiende ondervragingen rond het kampvuur van de Bakah Pygmeeën, schrijft hij, valt de schuchterheid van zijn vrienden weg en beginnen ze iets te lossen over hun opperwezen. Het was alsof iets van de onbegrensde grootheid van het heelal afstraalde op deze eenvoudige bruine zielen. Maar de Bakah waren reeds in kontakt geweest met missionarissen en hadden zelfs van de hel gehoord. Dikwijls werd er hevig gediskussieerd tussen de Bakah en de tolk alvorens de Franse vertaling werd gegeven. De tolk wist wat Julien wilde horen, en de Bakah bedelden constant om tabak, waarvan hij tweehonderd kilo meenam op elke tocht. Als algemene regel zou men kunnen stellen dat de 'eenvoudige ziel' diegene is die zonder tabak achterblijft.

De jacht op de hoghgott bleef niet beperkt tot primitieve samenlevingen. In 1839 CE noemde Jacques Champollion-Figeac zonder enige gène de Egyptische godsdienst een 'puur monotheisme' dat zich uitte in symbolisch polytheisme. In 1860 CE beaamde Emmanuel de Rougé dat het geloof in één hogere, eeuwige, almachtige god en schepper het sublieme kenmerk van de Egyptische godsdienst was.

[Rereformed]

Een zeer interessant artikel. Kun je er even bij vermelden wat de bron en wie de schrijver is?

[The Prophet]

Interessant stuk. Bron?

[Rereformed]

O, ik merk na een beetje speurwerk op dat het een vertaling en uittreksel is van een deel van een hoofdstuk genaamd Ideologie uit een boek in het engels, geschreven door Raphael Leyre, An Essay on Violence, Tradition and Modernity.
Het boek lijkt me dermate interessant dat ik het eens in zijn geheel wil doorlezen.

Ik moet zeggen dat ik het onvermeld laten van een bron/schrijver wanneer het een doordacht artikel is bijzonder aanstotelijk vind; hopelijk was het onbedachtzaamheid.

[Rereformed]

Geen wonder dat het me meteen vastnagelde: ik lees in de introductie van dit boek dat het oa in verband staat met het andere boek dat tot mijn all time favorites behoort: The Emotional Life of Nations van Lloyd DeMause. Een aanrader voor iedereen om door te lezen.

[ongelovige]

O, ik merk na een beetje speurwerk op dat het een vertaling en uittreksel is van een deel van een hoofdstuk genaamd Ideologie uit een boek in het engels, geschreven door Raphael Leyre, An Essay on Violence, Tradition and Modernity.
Het boek lijkt me dermate interessant dat ik het eens in zijn geheel wil doorlezen.

Ik moet zeggen dat ik het onvermeld laten van een bron/schrijver wanneer het een doordacht artikel is bijzonder aanstotelijk vind; hopelijk was het onbedachtzaamheid.

Oh God.

Je zal het niet direkt geloven, maar ik heb het artikel volledig zelf geschreven. Eerst in het engels, daarna vertaald voor dit forum.

Rafael Leyre is een schuilnaam van me, evenals Ongelovige.

Ik loop al twee jaar rond met een plan het Essay wéér te herschrijven, want mijn inzichten zijn weer veranderd en in het Essay zijn hele delen achteraf beschouwd onsamenhangend en vooral niet direkt en helder. Daarom verkoos ik er niet naar te verwijzen.

Het is mijn levensproject, maar op dit ogenblik heb ik niet de energie het hele essay van 500 blz. voor de derde maal te reviseren. Stukje bij beetje naar het Nederlands omzetten en hier aanbieden leek een goed idee, tot er een spelbreker op het internet moest gaan zoeken - en ik op mijn kop kreeg om mezelf te plagieren.

[ongelovige]

Ik vraag me feitelijk af hoe geloofwaardig mijn uitleg klinkt.

Daarom stel ik het volgende voor: ik zal graag per e-mail in het nederlands of wat dan ook corresponderen over het essay en aanverwanten langs de e-mail van Rafael Leyre : Rafael_Leyre[at]yahoo.com. (let wel, géén "ph" in Rafael. Het moest wat Spaans lijken).

Inmiddels kan iedereen er van opaan dat als ik in de toekomst geen bron vermeld, de bron 'Ongelovige' is.

[a.r.]

Er kan dan toch vast wel een hoekje op FT komen voor je zelf geplagiateerde vertaling.? Ik ben nieuwsgierig !8)

[fbs33]

O, ik merk na een beetje speurwerk op dat het een vertaling en uittreksel is van een deel van een hoofdstuk genaamd Ideologie uit een boek in het engels, geschreven door Raphael Leyre, An Essay on Violence, Tradition and Modernity.
Het boek lijkt me dermate interessant dat ik het eens in zijn geheel wil doorlezen.

Ik moet zeggen dat ik het onvermeld laten van een bron/schrijver wanneer het een doordacht artikel is bijzonder aanstotelijk vind; hopelijk was het onbedachtzaamheid.

Oh God.

Je zal het niet direkt geloven, maar ik heb het artikel volledig zelf geschreven. Eerst in het engels, daarna vertaald voor dit forum.

Rafael Leyre is een schuilnaam van me, evenals Ongelovige.

Ik loop al twee jaar rond met een plan het Essay wéér te herschrijven, want mijn inzichten zijn weer veranderd en in het Essay zijn hele delen achteraf beschouwd onsamenhangend en vooral niet direkt en helder. Daarom verkoos ik er niet naar te verwijzen.

Het is mijn levensproject, maar op dit ogenblik heb ik niet de energie het hele essay van 500 blz. voor de derde maal te reviseren. Stukje bij beetje naar het Nederlands omzetten en hier aanbieden leek een goed idee, tot er een spelbreker op het internet moest gaan zoeken - en ik op mijn kop kreeg om mezelf te plagieren.

Ik heb me rot gelachen!
Wát een bak (de mooiste sinds tijden!)

[Tsjok45]

Er kan dan toch vast wel een hoekje op FT komen voor je zelf geplagiateerde vertaling.?

Sterker , er MOET zo'n hoekje komen ... Ik vind het essay een veelbelovend stuk tekst ( ik heb tot nu toe in het werk eens vlug gegrasduint )

[Rereformed]

O, ik merk na een beetje speurwerk op dat het een vertaling en uittreksel is van een deel van een hoofdstuk genaamd Ideologie uit een boek in het engels, geschreven door Raphael Leyre, An Essay on Violence, Tradition and Modernity.
Het boek lijkt me dermate interessant dat ik het eens in zijn geheel wil doorlezen.

Ik moet zeggen dat ik het onvermeld laten van een bron/schrijver wanneer het een doordacht artikel is bijzonder aanstotelijk vind; hopelijk was het onbedachtzaamheid.

Oh God.

Je zal het niet direkt geloven, maar ik heb het artikel volledig zelf geschreven. Eerst in het engels, daarna vertaald voor dit forum.

Rafael Leyre is een schuilnaam van me, evenals Ongelovige.

Ik loop al twee jaar rond met een plan het Essay wéér te herschrijven, want mijn inzichten zijn weer veranderd en in het Essay zijn hele delen achteraf beschouwd onsamenhangend en vooral niet direkt en helder. Daarom verkoos ik er niet naar te verwijzen.

Het is mijn levensproject, maar op dit ogenblik heb ik niet de energie het hele essay van 500 blz. voor de derde maal te reviseren. Stukje bij beetje naar het Nederlands omzetten en hier aanbieden leek een goed idee, tot er een spelbreker op het internet moest gaan zoeken - en ik op mijn kop kreeg om mezelf te plagieren.

Haha, nou breekt m'n klomp! Ik heb er in het geheel geen moeite mee te geloven, want nu is het mij meteen duidelijk hoe de nederlandse tekst tegelijkertijd een vertaling was als een samenvatting, en waarom de bron nergens te vinden is.

Integendeel, ik ben nu aangenaam verrast je hier op dit forum te hebben. Zoals ik al liet weten sprak de tekst me bijzonder aan, zoals ik ook ooit eens bijzonder gegrepen ben door de tekst van Lloyd DeMause, en ben ik zelfs van plan het hele boek door te lezen!

Dat ik er zo verbolgen over was kwam vooral omdat ik via de Preface van dat boek al meteen zag dat het ging om iemand die een boek schrijft over een zaak waar hij zijn hele leven lang al mee bezig is geweest. Ik heb groot respect voor zoiets.

Misschien kan dit gebeuren eraan meehelpen je aan het werk te zetten en de plannen die je al twee jaar hebt uit te voeren. Aangezien ik zelf veel geschreven heb, en daar soms op terugkijk en dan ook niet altijd tevreden ben met wat ik lees, kan ik je gedachten goed begrijpen. Doorgaan met eindeloos schaven dus maar, en de perfectionist zijn die je blijkbaar bent. Ik zie liever één eindeloos geslepen diamant dan een berg middelmatige juwelen. Ik merk op dat je Nietzsche gelezen hebt, dus weet je wat ik bedoel.
Maar aan de andere kant hebben perfectionisten er vaak last van volkomen onredelijk te zijn tegen zichzelf.

Wellicht kunnen we op dit forum nog lange tijd voortbomen op je boek en je van dienst zijn. Je eerste fan heb je al.

[Tsjok45]

Je eerste fan heb je al.

Je tweede ook al ....

aangenaam verrast je hier op dit forum te hebben

Sterker , er MOET minstens een kompleet topic over jouw werk komen

[Rereformed]

aangenaam verrast je hier op dit forum te hebben

Sterker , er MOET minstens een kompleet topic over jouw werk komen

En nu je 'door de mand bent gevallen' kun je er eigenljk niet onderuit op je voorsteltopic een tipje van de sluier rondom je persoon op te lichten. Tenzij je daar helemaal niet op gesteld bent natuurlijk...

[CXT]

Interessant artikel. Is de conclusie dat de mate waarin de stammen geloofden in goden gestimuleerd is door missionarissen?

[lanier]

Probleem wat het aninimse betreft is dat veel verhalen nooit zijn opgeschreven en mondeling zijn overgeleverd. Veel volkeren deden er trouwens niet moeilijk over om oude verhalen aan te passen vanwege nieuwe invloeden. Of er ontstonden verschillende versies van hetzelfde verhaal. Men verklaarde de wereld om zich heen met hetgeen wat men kende en/of in hoog aanzien stond.
Toen er christenen in aanraking kwamen met animistische volkeren was het vrij eenvoudig om hun verhalen aan te passen, als ze het al niet zelf deden. Helaas zijn er weinig tot geen geschriften van deze volkeren en is het daarom onmogelijk om na te gaan hoe de verhalen zich hebben ontwikkeld en wat voor invloed andere volkeren op deze verhalen hebben gehad.