Over de veelzijdigheid van taal.

[Peter van Velzen]

Taal is een werk in uitvoering. Noch voordat de nieuwste versie van een woordenboek goed en wel bij de webwinkel besteld kan worden, zijn er al weer nieuwe woorden en nieuwe betekenissen ontstaan, die niet in die nieuwste versie van het woordenboek voorkomen.

Je kun met dezelfde klanken of met dezelfde letters andere woorden vormen en je kunt dezelfde letters verschillend uitspreken dan wel dezelfde klanken verschillend schrijven. Maar er zijn meer elementaire eigenschappen van taal, die tot spraakverwarring kunnen leiden. Ook als er helemaal niet gesproken wordt, maar uitsluitend geschreven. Onze taal (over veel andere talen weet ik te weinig om daar wat over te zeggen) kent een aantal verschillende categorieën. In onze grammatica spelen met name onderwerp, werkwoord en lijdend voorwerp een belangrijke rol.

Het onderwerp en een lijdend voor voorwerp bestaat doorgaans uit een naamwoord. Dat kan een specifieke eigennaam zijn zoals in: “Fikkie bijt Dicky”. Of een categorienaam zoals in “hond bijt man”. Je kunt echter ook een lidwoord toevoegen aan de categorienaam, en dan krijg je “De hond bijt de man”. Waarmee je aangeeft een specifieke hond en een specifieke man te bedoelen, ook als je niet weet, dat ze “Fikkie” en “Dicky” heten.

Verder kun je nog bijvoegelijke naamwoorden toevoegen om de aanduiding nog wat specifieker te maken “De bonte hond, bijt de kale man”.

In plaats van een bijvoegelijk naamwoord kun je veel uitgebreidere bijvoegsels maken die uit complete zinnen kunnen bestaan “De hond, die met het bot heen ging, beet de man, die bot had gevangen. Maar helaas is er een meer verwarrende manier van uitdrukken mogelijk, waarmee we onszelf soms op het verkeerde been kunnen zetten.

Je kunt een werkwoord omvormen tot een naamwoord en daarmee zinnen fabriceren als
“Het huilen staat ons nader dan het lachen. Noch “het huilen”, noch“het lachen”, zijn objecten, het zijn beiden beschrijvingen van iets wat gebeuren kan. In feite werkwoorden.

Iets dergelijks is mogelijk met bijvoegelijke naamwoorden bijvoorbeeld kaal en bont.
“De kaalheid van de man, overtrof de bontheid van de hond”.

Ook zijn er nog voornaamwoorden
Sommige kunnen een persoon of een categorie aanduiden, sommige kunnen we gebruiken in combinatie met een naamwoord. Zo is er het aanwijzend voornaamwoord “zelf”. Dat kun je ook weer als naamwoord beschouwen en daarmee krijg je zulke bedriegelijke concepten als “het zelf”.

Het gevaar is, dat men de betreffende eigenschappen, of handelingen, gelijkaardig gaat beschouwen met objecten in de fysieke wereld. Dat zijn ze niet.

Ook in het Grieks kon het blijkbaar mis gaan. Plato was meen ik iemand die dacht dat grootheid iets was. Het is niks. Groot is een relatief bijvoegsel, het geeft aan dat iets groter is dan wat anders. En dat anders is dan dus kleiner. Nagenoeg al onze metingen zijn relatief. Alleen door te vergelijken met een maatstaf kunnen we eventueel ontdekken hoe groot en/of klein iets is.

Zo zijn er in de loop van de geschiedenis veel filosofen geweest die dat soort categorie-fouten hebben gemaakt. Een ander - in mijn optiek - duidelijk voorbeeld is “verlichting”

Ik las laatst ergens “de zon verlicht zichzelf” Hetgeen klinkklare onzin is. Verlicht worden betekent in eerste instantie elektromagnetische straling ontvangen van elders. Als het (lijdend) voorwerp dat verlicht wordt, zelf geen of weinig straling afgeeft kan het, op grond van de mate waarin het die straling van elders absorbeert of weerkaatst vaak beter waargenomen worden. De zon kan derhalve niet waarneembaar verlicht worden.

“De verlichting” is dus - in het algemeen - niets anders dan de bron van het betreffende licht.
Het is van oudsher de gewoonte geweest, om alle bronnen van kennis - en niet alleen die van ons zien - die kon worden gebruikt om de fysieke wereld beter te begrijpen “verlichting” te noemen. Dat levert op zich weinig problemen op. Maar er is ook zoiets als de geestelijke wereld. Daarin gaat het niet alleen om de fysieke wereld, maar ook - zoals Yuval Noah Hariri het beschrijft - om de verhalen die wij vertellen. In feite om alles wat we onder woorden kunnen brengen. Dat is al duidelijk, minder duidelijk.

Zo zou de verlichting die de Boeddha zou hebben bereikt, - mijns inziens - de kennis (of de kunde) zijn, waarmee we het lijden kunnen beëindigen. Ik vrees dat geen enkele kennis daartoe voldoende is, maar je kunt het lijden vaak wel verlichten (minder zwaar maken) en sommige mensen vinden dat de moeite waard om na te streven.

Een andere bron van verwarring vormen de werkwoorden hebben en zijn. Zijn wordt meestal beschouwd als een normaal werkwoord, maar dat is het helemaal niet. Je bent niet niets je bent iets, en als zodanig koppelt het dus het onderwerp aan een fysiek iets, een eigenschap, een plaats een categorie, of een handeling. Misschien heb ik nog wat vergeten.

Ik ben een mens, en wel Petrus BAM van Velzen geboren op 5 augustus 1950 te Amsterdam
Ik ben oud, Heeck is ouder.
Ik ben nu in ons (formeel van mijn vrouw) huis in Trang (Thailand), Rereformed is in Finland
Ik ben dit bericht aan het schrijven
Ik ben nog wat vergeten

Mensen die het hebben over “het zijn” laten weg wat er gekoppeld is aan het onderwerp, en laten vaak ook nog dat onderwerp weg. Ze hebben het derhalve nergens over.

Hebben verschilt slecht in één opzicht van zijn, en wel, dat wat we hebben weliswaar een deel van ons is, maar dat het niet is wat wij (als geheel) zijn. Wij zijn ons lichaam, maar wij hebben organen.
Wij zijn rijk, maar we hebben of geld, en/of aandelen, en/of goederen. Het is duidelijk dat in dit laatste voorbeeld onze bezittingen geen fysiek deel van ons zijn. Het is slechts een verhaal dat ze van ons zouden zijn. Een belangrijk verschil om te onthouden, Morgen kan de deurwaarder ons een ander verhaal vertellen! Dat wij ons lichaam zijn betwijfelen velen, omdat dat lichaam in de loop der tijd verandert. Wel: Dat is geen probleem, want wij veranderen ook, en wel op precies dezelfde manier!

Maar soms is de veelzijdigheid van de taal best verwarrend.

[Rereformed]

Een andere bron van verwarring vormen de werkwoorden hebben en zijn.

Hebben verschilt slecht in één opzicht van zijn, en wel, dat wat we hebben weliswaar een deel van ons is, maar dat het niet is wat wij (als geheel) zijn. Wij zijn ons lichaam, maar wij hebben organen.

Maar soms is de veelzijdigheid van de taal best verwarrend.

In het Fins bestaat hierover geen verwarring. Het werkwoord "hebben" bestaat niet, maar wordt uitgedrukt door de betekenis van "met"/"op" te verbinden aan het woordje "is").

Met mij is rijkdom
Met mij is haast
Met hem is een ziekte
Met hem is een mooie vrouw
Met ons allemaal is een hart
Met ons is twee auto's

Wanneer een niet levend object iets "heeft" (De woning heeft een grote keuken) wordt de betekenis van het woordje "in" verbonden met "is":

In de woning is een sauna
In het boek is meer dan 300 bladzijden

https://uusikielemme.fi/finnish-grammar ... -something

[Rereformed]

Een taal leren die totaal niet verwant is aan je moedertaal is heel lastig en veeleisend, maar opent je ogen voor heel veel interessante zaken.
Zo heeft de Finse taal op geen enkele manier interesse in het geslacht. Dus Hij/zij, hem/haar is één en hetzelfde woord en lidwoorden kennen ze niet, laat staan lidwoorden die het geslacht van een woord aanduiden. Pas wanneer je dat tegenkomt vraag je je af hoezeer de voorvaderen van vele andere talen geobsedeerd moeten zijn geweest van of iets mannelijk of vrouwelijk is. Alles werd volgens deze gedachte ingedeeld. En hoezeer bijgevolg het gehele denken en de cultuur van de sprekers van die talen hieraan onderworpen is.

[heeck]

Peter,

Hoe weet je dat ik ouder ben? Dat heb ik je nooit verteld.
Nu het toch openbaar is vertel ik gelijk maar hoe erg: twee stuks; zonen van tegen de 60 nu.
Gedeeld uiteraard met in dit geval één moeder zodat we samen hun ouders waren.

Geen van beiden met zoals dat wel heet loslopend strooigoed.

Hoe het mogelijk is dat mensen wel beweren elkaar te begrijpen, of erger nog "ik begrijp precies wat je bedoelt" zeggen, is een wonder dat staat als een krakkemikkig huis.

Roeland

[heeck]

Peter,

Welke niet en hoeveel ook nog zou er aan veelzijdigheid van taalwoorden tekort schieten om dit filmpje zo te beschrijven aan een willekeurig levend persoon dat die er een lego modelletje van kon maken:

6 minuten verbazing over je heen laten komen:




Roeland

[axxyanus]

Het onderwerp en een lijdend voor voorwerp bestaat doorgaans uit een naamwoord. Dat kan een specifieke eigennaam zijn zoals in: “Fikkie bijt Dicky”. Of een categorienaam zoals in “hond bijt man”. Je kunt echter ook een lidwoord toevoegen aan de categorienaam, en dan krijg je “De hond bijt de man”. Waarmee je aangeeft een specifieke hond en een specifieke man te bedoelen, ook als je niet weet, dat ze “Fikkie” en “Dicky” heten.

Dat is niet helemaal correct. Soms kan dat lidwoord gebruikt worden om naar alle leden van een categorie te verwijzen, zoals in: De hond is een zoogdier. De vorige zin zegt iets over alle honden, niet enkel iets over een specifieke hond.

[appelfflap]

taal is iets vree complex vrees ik.

[Peter van Velzen]

Peter,

Hoe weet je dat ik ouder ben? Dat heb ik je nooit verteld.
Nu het toch openbaar is vertel ik gelijk maar hoe erg: twee stuks; zonen van tegen de 60 nu.
Gedeeld uiteraard met in dit geval één moeder zodat we samen hun ouders waren.

Geen van beiden met zoals dat wel heet loslopend strooigoed.

Hoe het mogelijk is dat mensen wel beweren elkaar te begrijpen, of erger nog "ik begrijp precies wat je bedoelt" zeggen, is een wonder dat staat als een krakkemikkig huis.

Roeland

Het is niet moeilijk in 1957 had jij een baan schreef je, en in datzelfde jaar werd ik 7! Dat je ook kinderen had, heb je daarnet pas verteld.

[Peter van Velzen]

Het onderwerp en een lijdend voor voorwerp bestaat doorgaans uit een naamwoord. Dat kan een specifieke eigennaam zijn zoals in: “Fikkie bijt Dicky”. Of een categorienaam zoals in “hond bijt man”. Je kunt echter ook een lidwoord toevoegen aan de categorienaam, en dan krijg je “De hond bijt de man”. Waarmee je aangeeft een specifieke hond en een specifieke man te bedoelen, ook als je niet weet, dat ze “Fikkie” en “Dicky” heten.

Dat is niet helemaal correct. Soms kan dat lidwoord gebruikt worden om naar alle leden van een categorie te verwijzen, zoals in: De hond is een zoogdier. De vorige zin zegt iets over alle honden, niet enkel iets over een specifieke hond.

Volgens mij zegt het iets over de indeling van de diersoort "hond" en was het niet bedoeld om ets over alle individuele honden te vertellen. Maar je hebt wel weer een extra kant van het woordgebruik uitgelicht, waarvoor dank!

[Amerauder]

bedrieglijke concepten als “het zelf”

...

Mensen die het hebben over “het zijn”

Woorden zijn verwijzingen. Je verwijst naar een bepaalde toestand, als een richtingbordje. Bijvoorbeeld: “Pas op! een tijger!”

Zaak is dus niet om naar de woorden zelf te kijken, maar naar dat waarop wordt gewezen.

In het Oosten zeggen ze: : “Kijk niet naar de vinger, kijk waar de vinger naar wijst.”

Zo is het dus niet verwonderlijk dat mensen elkaar zo goed begrijpen, ondanks alle schijnbare imperfecties en onexactheden in de taal. De woorden hoeven helemaal niet exact te zijn of detail te bevatten, we kunnen de toestand gewoon voor zichzelf laten spreken door er naar te verwijzen. De exacte details kan de aanhoorder dan gewoon uit eigen ervaring raadplegen.

Of je nu zegt: ik heb honger, zoals in het Spaans, tengo hambre, of: ik ben hongerig, zoals in het Engels, I am hungry, maakt wat dat betreft vrij weinig uit, daar moet je niet te veel achter zoeken.

Zo ook met uitdrukking als “het zelf” en “het Zijn”. Als je de grammatica gaat ontleden dan loopt dat vaak op niets uit – dat is zo. Dus is het zaak om daar niet in te blijven hangen, maar je af te vragen naar welke concrete toestanden met dergelijke woorden verwezen worden. Naar de ervaring van het individu-zijn namelijk, en die van het bestaan van de wereld in zijn geheel.

Soms is er natuurlijk de verdenking dat de toestand waar naar verwezen wordt niet bestaat, zoals de priester die naar de wil van God verwijst terwijl, zo zeggen zijn tegenstanders, hij eigenlijk gewoon zijn eigen wil bedoelt.

Het is echter ook vaak zo dat degene die iets opmerkt simpelweg scherpere zintuigen heeft dan degene die niet weet wat hij daarmee bedoelt. Iemand kan zeggen: “kijk daar, een tijger”, maar als zijn toehoorder niet zo ver en scherp kan kijken als hij dan zal die laatste falen op te merken waar naar verwezen wordt.

Behalve aan scherpte van het oog kan het ook aan andere zaken ontbreken, waardoor mensen vaak in dit soort situaties terecht komen. Soms ontbreekt een fijn gevoel van smaak, waardoor een onderscheid niet wordt opgemerkt en alles als één pont nat wordt gezien. Soms ontbreekt de intelligentie, of de moed om iets onder ogen durven te zien. Soms ontbreekt het aan mannelijkheid, of vrouwelijkheid, en ga zo maar door.

Zo is het tenslotte ook geen wonder dat mensen elkaar zo vaak zo slecht begrijpen. Je kunt enkel werkelijk begrijpen wat je uit eigen ervaring kent, en woorden van andere kunnen daarin slechts hulpmiddelen zijn. Verwijzingen.

De zekerste wijze om elkaar niet te begrijpen echter, is om bij de woorden zelf te blijven staan de grammatica daarvan te gaan ontleden zonder te kijken waar er mee naar gewezen wordt. Dat is kijken naar de vinger die wijst, een klassieke vergissing. Het is hoe een hond reageert als je hem iets aan probeert te wijzen. “Wat is er met je vinger?” lijkt de hond dan te denken, omdat hij het concept van aanwijzen niet begrijpt.

[heeck]

Amerauder,

Op jouw voorbeeldpriester

Soms is er natuurlijk de verdenking dat de toestand waar naar verwezen wordt niet bestaat, zoals de priester die naar de wil van God verwijst terwijl, zo zeggen zijn tegenstanders, hij eigenlijk gewoon zijn eigen wil bedoelt.

Past ook nog:
“Waar het hart vol van is loopt de mond van over”.

En daarmee vallen weer veel meer omstandigheden te duiden waarmee eenduidig begrip steeds onwaarschijnlijker wordt.
Zo kan de poeet dagen zweten om dát passende woord te vinden dat naast de duiding altijd een onsje méér betekenis draagt.
Welke, dat wordt alleen maar geduuid; net zoals goede marketing “alleen maar” andermans koopkracht doe ontluiken.

Roeland

[Amerauder]

Amerauder,

Op jouw voorbeeldpriester

Soms is er natuurlijk de verdenking dat de toestand waar naar verwezen wordt niet bestaat, zoals de priester die naar de wil van God verwijst terwijl, zo zeggen zijn tegenstanders, hij eigenlijk gewoon zijn eigen wil bedoelt.

Past ook nog:
“Waar het hart vol van is loopt de mond van over”.

En daarmee vallen weer veel meer omstandigheden te duiden waarmee eenduidig begrip steeds onwaarschijnlijker wordt.
Zo kan de poeet dagen zweten om dát passende woord te vinden dat naast de duiding altijd een onsje méér betekenis draagt.
Welke, dat wordt alleen maar geduuid; net zoals goede marketing “alleen maar” andermans koopkracht doe ontluiken.

Roeland

Daarom is eenduidigheid van betekenis ook een illusie, en geven de poëzie en de marketing een veel duidelijker beeld van wat taal eigenlijk is dan bijvoorbeeld formele logica.

Als woorden eenduidig zouden zijn, dan zouden ze totaal nutteloos zijn, en zonder enige betekenis. Dan zouden ze immers naar slechts één vluchtig moment in de gehele wereldgeschiedenis verwijzen waar niemand buiten dat ene specifieke moment bij zou kunnen, zelfs de waarnemer zelf niet. Het doel is nu juist om verschillende situaties met elkaar te vergelijken en daar het algemene in te zien. Het middel daartoe is veralgemenisering. Oftewel: vaag zijn.

Als een wetenschapper exact wil zijn, dan zal hij de situatie die hij bedoelt dus duidelijk met zijn woorden moeten aanwijzen. De woorden zelf zullen altijd multi-interpretabel zijn, dat is nu juist wat woorden zijn, het is een definitief kenmerk van woorden. Of het aanwijzen lukt, is mede afhankelijk van de toehoorder.

[Peter van Velzen]

Het onderscheid tussen wijzen naar een tijger en wijzen naar het "zelf" is dat de tijger empirisch waarneembaar is. Je kunt er zelf een foto van maken en het "zelf" (dat wat jouw gedachten zijn) niet. (Tenzij je al je gedachten op schrift (of op video) hebt gesteld) Dus blijft er slechts een vinger over die nergens naar wijst.

[Mullog]

Het onderscheid tussen wijzen naar een tijger en wijzen naar het "zelf" is dat de tijger empirisch waarneembaar is. Je kunt er zelf een foto van maken en het "zelf" (dat wat jouw gedachten zijn) niet. (Tenzij je al je gedachten op schrift (of op video) hebt gesteld) Dus blijft er slechts een vinger over die nergens naar wijst.

Als je dat generaliseert kun je niet wijzen naar concepten. Bijvoorbeeld democratie lijkt mij moeilijk aan te wijzen.

Het mooie is natuurlijk dat iedereen snapt wat er bedoeld wordt. Maar is dat de veelzijdigheid van de taal of een kwaliteit van ons vermogen dingen te begrijpen?

[Peter van Velzen]

Het onderscheid tussen wijzen naar een tijger en wijzen naar het "zelf" is dat de tijger empirisch waarneembaar is. Je kunt er zelf een foto van maken en het "zelf" (dat wat jouw gedachten zijn) niet. (Tenzij je al je gedachten op schrift (of op video) hebt gesteld) Dus blijft er slechts een vinger over die nergens naar wijst.

Als je dat generaliseert kun je niet wijzen naar concepten. Bijvoorbeeld democratie lijkt mij moeilijk aan te wijzen.

Het mooie is natuurlijk dat iedereen snapt wat er bedoeld wordt. Maar is dat de veelzijdigheid van de taal of een kwaliteit van ons vermogen dingen te begrijpen?

Niet altijd snapt iedereen wat er bedoelt wordt. Sommigen (met name Platonisten) dachten - geloof ik - dat concepten altijd vooraf gingen aan de tastbare werkelijkheid. Dat is soms waar, maak vaak ook niet. Democratie is wel enigzins aan te wijzen. Dát (Zwitserland) is er een en dát (Noord Korea) is er géén. Maar het is een eigenschap van de organisatie en die zijn altijd relatief. Ik noem een staat een Democratie waar er als er een manier is om - binnen zeg 4 tot 6 jaar - de regering te vervangen door een andere, als de bevolking dat wil. Anderen vinden dat wellicht te weinig.

Voor mij is er geen zelf, en is zelf uitsluitend iets dat verwijst een (en dezelfde)persoon. Het meisje strikt zelf haar veters".