Georgie schreef: ↑28 apr 2024 00:34
VseslavBotkin schreef: ↑27 apr 2024 18:45.
De nazi's zagen de inferioriteit van joodse mensen als een wetenschappelijk feit, dat is toch iets anders dan de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki, of ieder ander voorbeeld van instrumentele rationaliteit. Als ik met de psychologie in de hand beweer dat homoseksuelen ziek in hun hoofd zijn en ik daarom gerechtvaardigd ben om bepaalde sociale maatregelen te nemen dan is er wel meer aan de hand dan slechts een doel-middel relatie. Dan dient (wetenschappelijke) kennis als een soort technocratische rechtvaardiging.
Nog steeds: De nazi's, de atoombommenbouwers en ook jij met je psychologie in de hand
gebruiken de inzichten die de wetenschap verschaft. Zij doen dat niet
in naam van de wetenschap.
Gelovigen bedrijven hun goede en hun kwade daden wel in naam van hun geloof. M.a.w. uit gehoorzaamheid aan de "god" van hun geloofsrichting zoals dat door hun voorgangers is uitgelegd.
Als ik zeg, "het is wetenschappelijk aangetoond dat joden inferieur zijn, dus ik ga een genocide plegen", wat is dan nog het onderscheid tussen die twee? Als iemand me aanspreekt op mijn gedrag zeg ik, "ja, maar ik volg alleen maar de wetenschap!". In dit voorbeeld had ik natuurlijk niet per se een genocide hoeven te plegen, maar ik principe heb ik nu een verantwoording om joden als tweederangsburgers te behandelen, want ik handel in naam van de (waarheid van) de wetenschap, ik gehoorzaam de wetenschap (een beetje zoals mensen in god geloven?). Als genoeg mensen in die waarheid geloven kijkt niemand daar vreemd van op. Zo kregen homoseksuelen vroeger nog wel eens shocktherapie - misschien was daarmee wel de ziekte te genezen. Trouwens wel leuk om in meer algemene zin te kijken naar wat psychologen zo'n pakweg vijftig jaar geleden nog dachten, schreven en deden: de gemiddelde dystopische roman is er niets bij.
De maatregelen tegen de consumptie van tabak in Nederland worden de afgelopen jaren steeds verder opgeschroefd. Waarom? Omdat het wetenschappelijk bewezen is dat roken ongelooflijk slecht voor je gezondheid is (en omdat er veel staatsgeld inzit, natuurlijk). Hoe trek jij hier de lijn tussen "handelen in naam van" en "inzichten gebruiken"? Het inzicht is niet moreel neutraal; roken is letterlijk levensgevaarlijk. Net zoals joden en homo's ooit levens- en maatschappelijk gevaarlijk werden geacht. Waarbij mag worden opgemerkt dat beide voorbeelden ten diepste verweven zijn met wat de kerk decennia lang heeft geleerd en zonder welke deze "kennis" helemaal niet mogelijk was geweest.
Fijn dat je het met me eens bent, maar je conclusie deel ik niet.
Wetenschap is niet verweven met de sociale opvattingen van haar tijd. Wetenschap is waardenvrij.
Dit is wat christenen ook zeggen over de kerk. "Niet contextualiseren!", want dat voelt als een aanval op de zuiverheid van het instituut. Niet dat ik wetenschap gelijk wil stellen aan het christendom natuurlijk. Maar de pretentie dat hier toch echt geen andere belangen spelen behalve de neutrale zoektocht naar waarheid is voor mij zoiets als Sinterklaas: een fijne gedachte, maar als volwassene hoor je daar wat mij betreft toch een beetje doorheen te kunnen prikken. Het is in onze tijd heel gewoon om religie op een anthropologische of psychologische manier te bekijken: het ontstaat in een bepaalde context, er is maatschappelijke status, geld en macht in het spel, het trekt mensen aan met bepaalde verlangens. Hetzelfde kun je gewoon doen met wetenschap. De voorbeelden die ik al aangehaald heb blijken daarvan (ik veronderstel niet dat je de conclusies over joden en andere 'rassenwetenschap' als waardenvrij ziet?), maar ook tegenwoordig, met de academische wereld die volzit van professionele belangen en subsidies, met wetenschappers die voor bedrijven werken en letterlijk betaald worden voor hun "waarheden", wederom de coronacrisis, etc. Latour schreef een bekend boek over de antropologische aspecten van wetenschap, over hoe betrouwbaarheid wordt gecreëerd door retorische strategieën, over de sociale en maatschappelijke aspecten die vormend zijn voor de inzichten die ze produceert ('Science in Action'), een boek dat een aantal wetenschappers nogal boos heeft gemaakt, omdat ze plotseling een spiegel voorkregen: dat ideaal van de onafhankelijke onderzoeker met een nobel verlangen naar waarheid (is dat dan geen idee dat uit de religies afkomstig is?) pakt in de praktijk toch heel anders uit.
In meer algemene zin komt er overigens extreem veel geloof bij wetenschap kijken in de moderne wereld. Iemand met autoriteit roept iets, dus is het waar. Hoe wil je dat controleren, jij hebt daar toch geen verstand van? Functioneel is dit gewoon hetzelfde als de priester die uit de bijbel voorleest en interpreteert omdat de leken dat niet kunnen.
Het is “De Kerk” )”Moskee”, “sSoel”, “Tempel” die een moreel waardeoordeel hengt aan de voortschrijdende inzichten die de zoektocht van de wetenschap verschaft (En altijd een negatief oordeel, vasthoudend aan de inzichten van de antieke schrijvers en exegeten van hun heilige boeken)
Dit is nou juist een van mijn grote bezwaren tegen religie. Een van de redenen waarom ik religie uit het denken van de mensen zou willen bannen.
De relatie tussen wetenschap en religie is wel iets complexer dan dat, maar ik ben het in de kern wel eens met je kritiek. Juist daarom vind ik het belangrijk om die "religieuze" tendensen die over de wetenschap heersen, en die op dit forum vaak hoogtij vieren, heel erg kritisch te benaderen.
