VseslavBotkin schreef: ↑12 dec 2023 20:49
Amerauder schreef: ↑12 dec 2023 16:38
De dingen en hun ogenschijnlijke identiteiten – dat klinkt toch alsof er een verborgen werkelijkheid achter schuil gaat die de normale sterveling niet zien kan.
Is dat waarom Deleuze zichzelf metafysicus noemt?
Dat onderscheid maak je zelf ook. Entiteiten verschijnen "los van het Geheel",
schijnbaar zelfstandig; maar in
werkelijkheid zijn ze dat natuurlijk niet.
Ja, dat had ik wel door natuurlijk toen ik dat schreef, maar dat is toch wel een heel andere, veel minder sterke vorm van schijn, het is gewoon een perspectief dat je zo los kunt laten wanneer je daar voor kiest.
Het lijkt alsof dingen op zichzelf bestaan, als in, we spreken soms voor het gemak alsof dat zo is, maar dat menen we niet zo, want als je er even over nadenkt vervalt die zelfstandigheid direct. De meeste dingen hebben grond nodig om op te staan, luchtdruk om niet uit elkaar te spatten, et cetera, en zijn daarin onlosmakelijk verbonden met het Geheel, maken daar deel van uit. Niets is zelfstandig, niets kan zelfstandig zijn, behalve het Geheel.
VseslavBotkin schreef: ↑12 dec 2023 20:49
Want alles is één, in die hogere en waardevollere eenheid die het menselijk onderscheidingsvermogen te boven gaat.
Nee hoor, helemaal niet, het ene werkelijke is vrij makkelijk te ervaren, voor iedereen, dat is nu juist het punt dat door Heraclitus, en ook in bijvoorbeeld het daoïsme en het daaruit voortvloeiende zenboeddhisme voortdurend gemaakt wordt.
Het gaat het onderscheidingsvermogen te boven, ja, in die zin dat het aan het oordeel, het tot begrip komen vooraf gaat en daarom moeilijk onder woorden te brengen is, maar het is zeker niet, zoals ook uit de geciteerde zin klinkt, onbereikbaar voor mensen, het is juist ontzettend makkelijk bereikbaar.
“...en waar zij dagelijks op stuiten, dat schijnt hun vreemd toe.” (
> )
VseslavBotkin schreef: ↑12 dec 2023 20:49
Je had het laatst nog over dat taal het middel was waarmee creatie ex nihilo plaatsvond; dat lijken me beweringen van een vrij metafysische aard.
Nou, beweringen van metafysische aard heb ik op zich niets op tegen, maar ex nihilo zul je mij niet zo gauw horen zeggen, eerder het tegendeel. (Ik heb voor de zekerheid
dit stuk waarin ik dat punt behandel nog even doorzocht op het woord ‘niets’ maar daar komt het alleen in negatieve zin voor, en als citaat bovendien.) Creatie is voor mij niet uit het niets maar een afscheiden van het geheel, het ene van het andere scheiden, zoals in de vertaling waarin men in plaats van “God schiep de wereld” zegt: “God
scheidde de wereld”, en zoals men ook in de reguliere vertaling zegt: “God scheidde het licht van het duister.”
Vandaar ook onder-
scheidings-vermogen. Het is het vermogen waarmee wij niet zaken uit het niets tevoorschijn doen komen, maar het vermogen waarmee wij particuliere zaken afsplitsen van het Geheel, dat is, door middel van beeldspraak op zichzelf laten staan in schijnbare zelfstandigheid. In feite staan ze natuurlijk niet op zichzelf, en dat is ook niet wat we bedoelen.
Dit laatste erkent Nietzsche overigens ook expliciet, ik kan het citaat er bij zoeken als je wilt, waardoor zijn aanval op het monisme een van de vele paradoxen (een
schijnbare tegenstrijdigheid, daar gaan we weer) in zijn werk vormt. De paradox lost zich op door te beseffen dat hij niet zozeer tegen het monisme zelf strijdt maar tegen een specifieke vorm daarvan, en in het bijzonder de
psychologie die daaraan verwant is. Monisme kan uit zwakte voortkomen, het kan een poging zijn de veelheid en de tegenstrijdigheid in het bestaan te ontkennen. Maar dat hoeft het niet te zijn.
VseslavBotkin schreef: ↑12 dec 2023 20:49
dat had nooit plaats kunnen vinden als hij zichzelf had gezien als de tuinman van een soort filosofiegeschiedkundig verantwoord monisme.
Haha, mooi gezegd, maar dat is niet helemaal wat ik voor ogen heb als ik zeg dat Nietzsche onkruid wiedt. Geschiedkundig verantwoord, nee juist niet, het altijd permanent aanwezige dat door geen kritiek weerlegd kan worden is allesbehalve geschiedkundig verantwoord – het staat juist in oppositie tegenover de geschiedkunde. (En de status van de geschiedkunde is dan ook een van de allereerste zaken die Nietzsche aanviel, en met succes kapot heeft geslagen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat zijn aanval op het christendom alleen maar het verlengde is van zijn aanval op het geschiedkundige denken, het lineaire-tijdsdenken, want dat kwam samen met de Bijbel het Westen binnen.)
Denk maar aan een van zijn beroemdste, tot spreekwoord verworden uitspraken: “waar ik niet dood van ga maakt mij sterker.” Daar komt het onkruid wieden ook sterk in terug en zie je hoe centraal het staat in zijn filosofie. Zijn kritiek is geen slopen omwille van het slopen maar een reinigingsproces waarbij de zwakke elementen sterven, waardoor het geheel alleen maar sterker wordt, zoals de koning wiens macht groter wordt als hij af en toe een mislukte moordaanslag te verduren krijgt.
Om dit nog wat te verduidelijken, monisme zoals ik dat zie is niet iets waar je voor opkomt of wat je met argumenten zou willen verdedigen. Het is gewoon wat is, onafhankelijk van wat je daar van vindt. Philip K. Dick: “Reality is that which, when you stop believing in it, doesn’t go away.” Het woord ‘belief’ klopt niet in deze zin, want je kunt niet
niet in de werkelijkheid geloven, dat werkt niet – maar het principe dat er uit spreekt wel en het beschrijft ook wat ik bedoel: als je alles kapot
probeert te maken dan zal dat niet lukken, dan zal er iets overblijven. Het doel is dus nooit kapot maken, het doel is om
dat wat overblijft sterker naar voren te laten komen.
Nietzsche zegt ergens, ik weet niet meer precies hoe, dat het sterk pleiten voor een geloof geen bewijs is voor dat geloof, maar juist het tegendeel: een indicatie van twijfel. Daarom zie je hem geen geloof verdedigen. Echt geloof heerst met een zelfevidente vanzelfsprekendheid die geen verdedigers van node heeft.
“And any man who must say ‘I am king’ is no true king at all.” zegt Tywin Lannister, en iedere waarheid waarvan gezegd moet worden “dit is de waarheid!” is geen echte waarheid.
