Samenleven vindt plaats in de ontmoeting tussen privaat en publiek
Beste Georgie,
Het wordt steeds duidelijker dat je niet helemaal begrijpt, of wenst te begrijpen, hoe het publieke en het private zich tot elkaar verhouden, en hoe in deze ontmoeting het
samenleven tot stand komt.
Ik help je graag een stap verder, al weet ik niet of je daar behoefte aan hebt, ik ga in ieder geval nog één poging wagen, aan de hand van je eigen uitspraken.
Ten eerste, het private:
Georgie schreef: ↑18 mei 2024 01:37
Ieder weldenkend mens met een normaal ontwikkelde innerlijke autoriteit kent het antwoord: Het eigen morele kompas. Medemenselijkheid, empathie, integriteit, verantwoordelijkheid, de balans tussen ego-isme en altru-isme.
(Tussen twee haakjes: die innerlijke autoriteit, dat is nu juist exact waar het in religie over gaat. Het zijn zelfs de exacte woorden die mijn eigen filosofieleraar gebruikt om naar God te verwijzen: innerlijke autoriteit. Dat terzijde, want dit gaat waarschijnlijk een paar stappen te ver voor jou, maar het dient voor de volledigheid toch even benoemd te worden.)
Goed, waar kom je op uit als je naar die innerlijke autoriteit luistert? Op een persoonlijke overtuiging, een mening, over juiste en verkeerde handelingen in bepaalde situaties.
Zo kun je er bijvoorbeeld toe komen dat stelen verkeerd is, of liegen, of abortus plegen, of dat ze onder bepaalde omstandigheden wel zijn toegestaan, en vele meningen zoals dat.
Die dingen zijn niet “nu eenmaal zo” – mensen komen ertoe daarover te oordelen, ingegeven door de stem van hun geweten.
Hierbij is het zeer belangrijk om op te merken dat verschillende mensen hier verschillende opvattingen over hebben. Dat is het alleeerste begin, niet alleen van ieder democratisch besef, maar ook van alles dat valt onder de noemer ‘tolerantie.’ Verschillende mensen hebben verschillende opvattingen.
Besef je je dat goed, dat verschillende mensen verschillende opvattingen hebben, en toch allen met respect behandeld kunnen worden?
Als ik naar deze opmerking kijk, dan lijkt het, eerlijk gezegd, van niet:
Georgie schreef: ↑18 mei 2024 01:37
Ik betwijfel sterk of die "morele opvattingen" bij weldenkende mensen met een normaal ontwikkelde innerlijke autoriteit zoveel verschillen.
Let goed op hoe je hier “normaal” en “weldenkend” gebruikt, die in het bovenstaande citaat ook al voorkwamen.
Op deze manier zit je wel heel dicht tegen de overtuiging aan dat als iemand een andere mening heeft dan jij, dat hij dan niet weldenkend is, of niet over een normaal ontwikkelde innerlijke autoriteit beschikt.
Denk even goed na over wat je hier nu eigenlijk zegt. Kun je het je werkelijk niet voorstellen dat een weldenkend persoon, met een normaal ontwikkelde innerlijke autoriteit, andere morele opvattingen zou kunnen hebben dan jij?
Maar zonder dat is, zoals gezegd, iets als democratie of tolerantie volkomen ondenkbaar. Tolerant zijn naar mensen met dezelfde morele opvattingen als jij, is geen tolerantie. Tolerantie begint pas bij het erkennen van de andersheid van de ander.
De volgende opmerking is een verdere aanwijzing die min of meer hetzelfde suggereert: dat je er moeite mee hebt om aan de verschillende morele opvattingen hun plaats te geven, en ze allen wenst af te meten naar de eigen, persoonlijke maatstaf. Dat wil zeggen, het wijst op moeite om je in de andersheid van een ander te verplaatsen:
Georgie schreef: ↑18 mei 2024 01:37
Amerauder schreef: ↑13 mei 2024 15:46
En het is ook volkomen logisch en natuurlijk dat iedereen dat zo voelt. Dat heeft niets met de inhoud van die opvattingen te maken, maar met het simpele feit dat iedereen zichzelf en zijn eigen groep anders ervaart dan alle anderen. Het
wij-perspectief verschilt nu eenmaal van het
zij-perspectief..
Voor jou misschien.
Voor mij niet en voor de mensen die ik ken ook niet.
Hoewel wel meer mensen er moeite mee hebben zich in een ander te verplaatsen, is het voor de meesten nog wel duidelijk te zien dat er een zee van verschil is tussen, bijvoorbeeld, de morele opvattingen van een moslim zoals hij die zelf ervaart, en de manier waarop
jij zijn opvattingen ervaart. Dat je dit verschil in perspectief ontkent, duidt ben ik bang op iets dat lijkt op een gebrek aan empathisch vermogen.
Geen zorgen, daar hebben wel meer mensen last van. En ik zeg dit niet om gemeen te zijn, maar omdat het er oprecht op lijkt dat jouw misvattingen hierdoor veroorzaakt worden. Met name de stelligheid waarmee je sommige van je vergissingen voor vanzelfsprekend verklaart wijzen voor mij in de richting zo’n gebrek, en de blinde vlek die erdoor ontstaat. Ik kan me daarin vergissen uiteraard, maar dit is hoe het overkomt.
Mensen verschillen van elkaar, beste Georgie, en hoe de dingen eruitzien verschilt ook per perspectief. De kunst is nu juist om met die verschillen om te gaan en naar creatieve oplossingen te zoeken om ze met elkaar te verzoenen. Dat is nu juist waar het in het
samenleven om te doen is.
Daarmee, het publieke:
Georgie schreef: ↑18 mei 2024 01:37
En daarnaast heeft iedere goed georganiseerde samenleving een uitgebreid pakket aan democratisch ontwikkelde afspraken om alles ordelijk te laten verlopen met inachtneming van ieders , grondrechten, vrijheid, veiligheid en bestaanszekerheid.
In het publieke domein vinden we dus het organiseren, afspraken maken, ordelijk laten verlopen, alles dat valt onder het publiekelijk maken van die morele overtuigingen die uit het innerlijk voortkomen.
Dat je de stap ertussen overslaat en spreekt alsof het totaal verschillende dingen zijn (“daarnaast”) doet niet af aan het feit dat ze verband met elkaar houden.
Die relatie tussen privaat en publiek is nu juist precies waar het hier om te doen is. Samenleven bestaat nu juist uit het in overeenkomst brengen van die private gevoelens met het publieke leven, en het aangaan van de interessante uitdagingen die daarbij komen kijken.
Het wegkijken van die relatie, van het proces waarbij het ene in het andere overgaat, is een je ogen sluiten voor een zeer belangrijkste ingrediënt van wat wel een “tolerante samenleving” wordt genoemd.
Als we dan vervolgens naar deze opmerking kijken:
Georgie schreef: ↑18 mei 2024 01:37
Dat gelovigen met hun private overtuiging in het publieke domein treden maakt nog niet dat die overtuiging in het publieke domein thuishoort.
Dan zien we dat ook jij, gelijk ons allemaal, met je private overtuiging in het publieke domein treedt.
Dat is ook precies wat je beschrijft als je het over een innerlijke autoriteit hebt, waar je dan op wijst zijn jouw private overtuigingen op basis waarvan je je meningen over het publieke leven verdedigt.
Vervolgens is er dus sprake van een samenleving als we gaan nadenken hoe dat publieke en private zich tot elkaar moeten verhouden, hoe we die in overeenstemming met elkaar kunnen brengen.
Sommigen geven aan dat zij de morele regels die zij in hun religie aantreffen passend vinden om een samenleving mee in te richten. Als jij tegen al die mensen zegt: jullie private overtuigingen moeten privaat blijven, maar die van mij moeten publiekelijk worden, dan behandel je hen dus niet als gelijkwaardig.
En als je zegt: wie niet zoals ik denkt over deze kwesties, die is niet weldenkend, dan ga je nog een grote stap verder in het ongelijkwaardig behandelen van deze mensen.
De vraag is dus, hoe zou jij mensen die er anders over denken willen overtuigen van jouw gelijk? Moet het maar gewoon opgelegd worden, nee toch? Dus hoe zie je dat voor je?
Wat stel jij voor als principe op basis waarvan jou private overtuigingen publiek gemaakt zouden moeten worden?
Dat is waar het hier om gaat.
En wat is dan de private overtuiging van Georgie die hij graag publiek zou maken? Die vinden we hier:
Georgie schreef: ↑18 mei 2024 01:37
Wat ik wil is een seculiere, inclusieve samenleving waar eenieder in vrijheid en veiligheid zichzelf kan zijn, ongeacht huidskleur, culturele achtergrond, religie (Ja ook religie), geslacht, gender, seksuele geaardheid, leeftijd enz. zonder de dwingende leefregels die theïsten zichzelf opleggen opgedrongen te krijgen.
